İşletme Araştırmaları Dergisi

Akıllı Tedarik Zinciri Yönetimi ve Alan Yazınına İlişkin Bibliyometrik Analiz

Burcu Yalçın — 2025-03-24

Amaç – Bu çalışmanın amacı, dördüncü sanayi devriminin tedarik zinciri yönetimi üzerinde yaratmış olduğu dönüşümü bibliyometrik analiz yöntemiyle inceleyerek, akıllı tedarik zinciri yönetimi konusunun kavram dönüşümünü görmektir. Yöntem – Bibliyometrik analiz, 2001-2021 yıllarını kapsayan dönemde Web of Science (WOS) veri tabanında yer alan ve ilgili anahtar kelimeler girilerek elde edilen 476 makale ve bildiri ile gerçekleştirilmiştir. Bibliyometrik analiz eş-oluşum yöntemiyle gerçekleştirilmiş ve analiz için çalışmada görsel haritalama programı olan Vosviewer kullanılmıştır. Bulgular – Yapılan analiz sonucunda 10 ana küme ve her bir ana kümenin kendi içerisinde yer alan 79 alt kavram bulunarak kelime temelli ilişki ağları tespit edilmiştir. Bulunan kümeler sırasıyla; entegrasyon, sanallaştırma, devamlılık, kullanım, veri etkileşimi, akıllı üretim, İşletmeden işletmeye (business to business -b2b) pazarı, tedarikçiler, çok kanallı sistemler ve örgütsel yenileşim olarak isimlendirilmiştir. Dördüncü sanayi devrimi ile tedarik zinciri yönetiminin yoğun etkileşiminin bir sonucu olarak etkileşimli ve öz-kontrollü akıllı makinelerin ön planda olmaya başladığı görülmüştür. Bu açıdan bakıldığında, geniş ölçekli bir alan haline gelmeye başlayan akıllı sistemlerin bir yansıması olarak akıllı tedarik zinciri kavramının akademik bir alan bağlamında hangi süreçler içerisinde ilerlediği belirlenmiştir. Tartışma – Araştırma bulguları doğrultusunda Endüstri 4.0 ve tedarik zinciri bütünleşmesi konusunun sıklıkla dijital ve elektronik başlıklarıyla incelediği görülmüştür. Çalışmada ayrıca, kendi karar mekanizmasını oluşturan akıllı tedarik zincirinin kavramsallaştırmasının sınırlı temsiline vurgu yapılmıştır. Yapılan bibliyometrik analiz hangi akıllı tedarik zinciri bileşenlerinin incelenebileceği konusunda yardımcı olmaktadır.

Firmaya Özgü Finansal Değişkenlerin ESG Skorları İçin Önemi: Rastgele Orman Algoritması İle Borsa İstanbul’da Bir Araştırma

Melih Kutlu — 2025-03-24

Amaç – Firmaların çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) skorlarının güçlenmesi için firmaya özgü finansal değişkenlerin sağlıklı bir şekilde yönetilmesi gerekir. Bu çalışmada firmaya özgü finansal değişkenlerin ESG skorları için önem sırası araştırılmaktadır. Yöntem – Rastgele orman algoritmasının kullanıldığı çalışmada 2016-2022 yılları arasında Borsa İstanbul’da işlem gören 65 firmanın ESG skorları ve firma içi finansal göstergeleri kullanılmıştır. Rastgele orman algoritması birden fazla karar ağacını çalıştırarak optimum sonucu vermektedir. Toplam ESG, çevresel, sosyal ve yönetişim skorları Refinitiv veritabanından elde edilmiştir. Bulgular – Hisse başına kar, kaldıraç oranı, beta katsayısı, cari oran ve likidite oranının firma ESG skorları açısından daha önemli olduğu tespit edilmiştir. Toplam ESG ve sosyal skorda yatırımcı ilişkileri yönetimi, çevresel skorda sistematik risk ve yönetişim skorunda işletme sermayesi yönetimi ön plana çıkmaktadır. Tartışma – İklim değişikliği, enerji ve su kullanımı, karbon emisyonları, ürün güvenliği ve hissedarların korunması konularının artan önemi bu konularda başrol oynayan firmaların ESG skorlarına yansımaktadır. Firmaların finansal yapısının sağlıklı bir şekilde yönetilmesi ESG skorlarını etkileyecektir. Bu skorların güçlenmesi firmaların yeşil yatırımlarının artmasına ve iklim değişikliği ile ilgili sorunların azaltılmasına yardımcı olacaktır.

The Relationship between World Stock Markets and Oil Prices: A Nonlinear Analysis

Anıl Lögün — 2025-03-24

Purpose – The research investigates the correlation between international stock markets and crude oil prices. Various classifications of indexes, such as those for established, emerging, and frontier markets, have been used for this objective. The objective of the research is to determine the correlation between several regional indicators and oil prices. Design/Methodology/Approach – The study covers weekly data for the period from January 7, 2018, to October 8, 2023. In the study, non-linear unit root tests, specifically the BDS test, as well as the tests proposed by Sollis (2009) and Hu and Chen (2016), have been employed. The study examines the non-linear causation framework by employing the methodology introduced by Diks and Panchenko (2006) to analyze the association between WTI oil prices and Morgan Stanley Capital Index (MSCI) indices. Findings - The study reveals the presence of uni-directional non-linear causality between WTI oil prices and developed and frontier market indices. Additionally, bi-directional non-linear causality is detected between WTI oil prices and the emerging market index. The study revealed the presence of a bidirectional non-linear causality relationship between Brent oil prices and developed and emerging MSCI stock market indices. However, a unidirectional non-linear causality is seen between the frontier stock market index and Brent oil price. Discussion - The findings may help investors, academics, and regulators. The study's indices of stock markets with various levels of global development may help investors in different countries. First, investors should consider the nonlinear relationship between oil prices and stock markets when developing portfolio management and risk hedging methods. They should start models and plans with nonlinearity. Investors may reduce risk by monitoring the stock-oil price relationship. Oil price changes should concern policymakers. They must account for nonlinear connections if oil prices rise or fall.

BIST Turizm Endeksi ve BIST Ulaştırma Endeksi Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Var Model -Toda Yamamoto Yaklaşımı

Elif Bezirgan — 2025-03-24

Amaç – Bu araştırmada, Borsa İstanbul'da işlem gören turizm sektörüne ait şirketlerin hisse senetlerini içeren endeks olan BIST-TURİZM Endeksi ile ulaştırma sektörüne ait şirketlerin hisse senetlerini içeren endeks olan BIST-ULAŞTIRMA endeksi arasındaki nedensellik ilişkisi incelenmiştir. Literatürde, iki endeks arasındaki ilişkiye doğrudan odaklanan çalışmaya rastlanılmamıştır. Bu çalışmada, yazındaki eksikliğin giderilmesi amacıyla iki endeks arasındaki ilişki spesifik olarak ve farklı bir yöntemsel yaklaşımla test edilmiştir. Yöntem – Araştırmada kullanılan gözlemler aylık veriler halinde her bir endeks için, 2013 Ocak ve 2023 Eylül aralığında yer alan dönemleri kapsayan toplam 129 gözlemden oluşmaktadır. İki endeks arasındaki nedensellik ilişkisinin varlığı, seriler arasındaki nedensellik ilişkisini belirlemek için kullanılan Toda-Yamamoto testi ile sınanmıştır. Bulgular – Çalışma sonucunda, ulaşım endeksinin turizm endeksinin nedeni olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Başka bir deyişle, bu sonuç, ulaşımın turizm sektöründeki ilerlemeler üzerinde belirgin bir etkisi olduğunu gösteren bir işaret olarak değerlendirilebilir. Çalışmada elde edilen bir diğer bulgu ise turizm endeksinin ulaştırma endeksi üzerinde bir nedene sahip olmadığıdır. Tartışma – Araştırmada elde edilen sonuçlara göre ulaşımdan turizme doğru bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Ulaşım sektöründeki olumlu veya olumsuz gelişmeler aynı zamanda turizm sektörü içinde paralellik gösteren sonuçlar doğurmaktadır. Tanrısevdi ve Çulha ‘nın (2011) belirttiği gibi ulaşım ile turizm arasında oldukça yakın bir ilişki bulunmakta, bu ilişkinin varlığı, her iki sektörün birbirini desteklemesine yol açmaktadır.

İşveren ve Çalışanlar İçin Maaş Dışı Yan Hakların Önemi

Erdem Yücesan — 2025-03-24

Amaç – Bu çalışmanın temel amacı, maaş dışı yan hakların iş dünyasındaki artan öneminin ve bu hakların işveren ile çalışan ilişkileri üzerindeki etkilerinin kapsamlı bir şekilde incelenmesidir. Günümüzde işverenler, yetenekli çalışanları çekmek ve elde tutmak için çeşitli yan haklar sunmaktadır. Bu haklar, çalışanların iş tatmini ve bağlılığını artırarak işverenlerin rekabet avantajı elde etmelerine katkıda bulunmaktadır. Yöntem – Araştırma, İstanbul'daki çeşitli endüstri dallarından rastgele seçilmiş 383 bireyin katılımıyla gerçekleştirilen geniş çaplı bir anket çalışmasına dayanmaktadır. Anket verileri, SPSS istatistik yazılımı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın hipotezleri, maaş dışı yan hakların çalışanların iş tatmini ve örgütsel bağlılık düzeyleri üzerindeki etkilerini incelemek üzere belirlenmiştir. Hipotezler, esnek çalışma saatleri, sağlık sigortası, eğitim fırsatları gibi yan hakların iş tatmini ve bağlılık üzerindeki etkilerini test etmektedir. Bulgular – Analiz sonuçları, esnek çalışma saatleri, sağlık sigortası ve eğitim fırsatları gibi maaş dışı yan hakların, çalışanların iş tatminini ve örgütsel bağlılık düzeylerini önemli ölçüde iyileştirdiğini göstermektedir. Özellikle esnek çalışma saatlerinin ve sağlık sigortasının çalışanların motivasyonunu ve bağlılığını artırdığı bulunmuştur. Ayrıca, eğitim fırsatlarının çalışanların kendilerini geliştirmelerine ve kariyerlerinde ilerlemelerine katkı sağladığı gözlemlenmiştir. Bu haklar, işverenler için ciddi bir rekabet avantajı sağlamaktadır. Yan haklar, yetenekli bireylerin çekilmesi ve elde tutulması kapasitesini önemli ölçüde güçlendirmektedir. Tartışma – Araştırmanın bulguları, maaş dışı yan hakların modern iş dünyasında bir lüks olmaktan öte, işveren-çalışan ilişkilerini pekiştiren ve organizasyonun toplam başarısına katkıda bulunan vazgeçilmez unsurlar olduğunu vurgulamaktadır. Bu hakların stratejik yönetimi, işletmelerin uzun vadeli başarılarını desteklemek adına büyük önem taşımaktadır. Ayrıca, yan hakların etkin bir şekilde yönetilmesi, işverenlerin yetenekli çalışanları çekme ve elde tutma kapasitelerini artırarak rekabet avantajı elde etmelerine yardımcı olmaktadır. Bu bağlamda, çalışma, maaş dışı yan hakların stratejik önemine dikkat çekerek, iş dünyasına yönelik önemli içgörüler ve öneriler sunmaktadır.

Konaklama Tesislerinin Belgelendirilmesinde Doğa ve Çevreye Duyarlı Yenilikçi Yaklaşımlar: ÇKKV Araştırması

Damla Yalçıner Çal — 2025-03-24

Amaç – Konaklama tesisleri ülkelerin turizm kapasitelerinin değerlendirilmesinde büyük rol oynamaktadır. Rekabet koşullarını ileriye taşımak için konaklama tesisleri sürdürülebilirlik bağlamında çevresel yenilikçi yaklaşımlarını belgelendirme çeşitlerine göre sınıflandırılmaktadır. Konaklamada yenilikçilik bağlamında turizm belgeli konaklama hizmetleri İşletme Belgeli, Yatırım Belgeli, Basit Konaklama İşletme Belgeli ve Çevreye Duyarlı Belgeli olarak dört ana kategori olmak üzere ve her bir kategoriye bağlı işletmelerin tesis, oda ve yatak sayısı baz alınarak üç alt kategori olmak üzere illere göre sıralaması ve karşılaştırılması ise çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Yöntem – Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden MEREC, CoCoSo, MAIRCA, EDAS, Borda Sıralama yöntemi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında 2024 yılında Türkiye’de konaklama sektöründe çevreci belgeye sahip olan 34 şehir, 4 temel ve 3 alt kriter olmak üzere toplamda 12 kriter, literatür taraması ve uzman görüşü dikkate alınarak şehirlerin kapasite performansları değerlendirilmiştir. Bulgular – MEREC yöntemi ile kriter ağırlıkları belirlendikten sonra CoCoSo, MAIRCA, EDAS, Borda Sıralama yöntemi uygulanmıştır. Ağırlıklandırma açısından çevreye duyarlı belgeye sahip olan tesislerin yatak sayısı, işletme belgesine sahip olan tesis sayısı ve yatırım belgesine sahip olan yatak sayısı ön plana çıkmaktadır. En iyi kapasite performans değerlendirilmesine sahip iller sırasıyla Antalya, İstanbul, Muğla, İzmir ve Balıkesir yer almıştır. Tartışma – Turizm ve konaklama açısından tercihlerin; yenilikçi yaklaşımlardan biri olan, çevreye duyarlı belgesi bulunan konaklama tesislerinin tercih edildiği ve kapasite performansları açısından diğer illere göre çok daha avantajlı olduğu görülmektedir. Bu durum göz önüne alındığında diğer illerin gerekli belgelerini tamamlaması durumunda daha fazla tercih edilebileceği söylenebilir.

Green Information Technology in Airline Companies: A Case Study

Şule Kaya Ünal — 2025-03-24

Purpose – The aviation industry, and especially airline companies, are some of the critical culprits in terms of green IT due to the negative environmental outcomes resulting from the technology and applications they use. It is crucial for the aviation industry to acknowledge this obligation and for airline businesses to operate in accordance with it. In this study, a case study was conducted to reveal green IT practices in airline companies and the employee's approach to green processes. Design/Methodology/Approach – In order to examine the current conditions, the "Case Study" method, one of the qualitative research methods, was employed in this study. Purposive and snowball sampling methods, which are non-probability sampling techniques, were used, and semi-structured interviews were conducted with 20 participants, including managers and employees from a low-cost airline company. The interview forms were prepared considering the units and positions within the organization. The interview data were evaluated through content analysis. Findings – Based on the results obtained, green IT practices in the airline company were identified in terms of knowledge, awareness, policies, investments, human resources practices, and promotional activities. It was determined that the airline company has adopted national and international policies to support green IT and made investments in this direction. However, despite the presence of training programs related to sustainability, it is noteworthy that green IT knowledge and awareness have not been widely disseminated. Discussion – According to the study findings, it is seen that the airline company has many applications that can be associated with green IT and the activities carried out by departments vary. However, employees believe that the company implements these practices to reduce costs and make profits rather than green IT and sustainability. According to the study's findings, the airline company has several practices that can be linked to green IT, and the activities conducted by different departments vary. However, employees perceive these practices as primarily aimed at cost reduction and profit generation, rather than green IT and sustainability. Additionally, the green IT initiatives within the company are primarily categorized under sustainability and evaluated in a broader context. While this is understandable, to capture the attention of employees, green IT activities could be carried out separately through training sessions and campaigns. It is thought that the results obtained from the study are guiding airline companies and other stakeholders of the aviation industry.

The Effect of Private Sector Fixed Capital Investment, External Openness and External Debt on Economic Growth: Empirical Evidence from Turkey

Şehnaz Bakır Yiğitbaş — 2025-03-24

Purpose- This article presents results related to the effect of private sector fixed capital investments, external debt and external openness variables on economic growth in Turkey. Whether the correlation between these variables is significant or not and what the findings mean will be important in terms of offering choice to policy-makers. Design/methodology/approach - The research is theoretically based on the Solow growth model and the Cobb-Douglas production function. The Solow growth model, basing economic growth on labor and capital and considering a closed economy, was expanded by the addition of the external openness variable. The research considers the short- and long-term impacts of private sector fixed capital investments, external debt and external openness variables on economic growth and aims to investigate the correlations between these variables empirically. Data for the series were obtained from the World Bank and encompass the period from 1973 to 2022. The autoregressive distributed lag (ARDL) method was used linked to the stability levels of the variables. The presence of cointegration between variables was investigated with the ARDL bounds test and short- and long-term analyses were performed. Findings - The results of the research show economic growth had a significant correlation with external debt, fixed capital investments and external openness. Fixed capital investments positively affected economic growth, in accordance with theoretical expectations. External debt had negative impacts on economic growth in the long term and positive impacts in the short term. External openness had positive impact on economic growth in the long term and negative impacts in the short term. Discussion - The findings support the view of neoclassical economists that external debt will negatively affect economic growth. While external debt positively affects economic growth in the short term, this effect becoming negative in the long term supports the view of economists who suggest that the “Laffer curve” will be valid.

Pazarlama Giderleri ve Firma Performansı Arasındaki İlişkinin İmalat Sanayi Alt Sektörleri İçin Analizi: Panel Nedensellik Testi

Özgür Engeloğlu — 2025-03-24

Amaç – Çalışmada, Borsa İstanbul’da işlem gören imalat sanayi firmalarında, pazarlama giderleri ve firma performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu ilişki incelenirken firmalar faaliyetlerine göre 7 alt sektöre ayrılmıştır. Böylece pazarlama gideri – firma performansı ilişkisinin, sektörden sektöre farklılaşıp farklılaşmadığını tespit etmek de amaçlanmıştır. Yöntem - Dumitrescu-Hurlin (2012) panel nedensellik testinin tercih edildiği çalışmada, 102 firmanın 2007Q1-2023Q3 verileri kullanılmıştır. Pazarlama harcamalarını temsilen, pazarlama giderlerinin logaritması (LPAZ) ve pazarlama yoğunluğu (PYOG) değişkenleri; firma performansının göstergesi olarak da net satışların logaritması (LSAT) ve faaliyet kârlılığı (FVK) değişkenleri kullanılmıştır. Bulgular - Analiz sonuçlarına göre en çok rastlanan nedensellik ilişkisi türü, tüm alt sektörlerde gözlenen pazarlama giderlerinden, net satışlara doğru nedensellik ilişkisidir (LPAZ → LSAT). Ayrıca pazarlama harcamaları ile firma performansı arasında en yoğun ilişkinin gözlendiği alt sektörler ise; (i)-Gıda, İçecek ve Tütün, (ii)-Kimya, İlaç, Petrol, Lastik ve Plastik Ürünler ile (iii)-Metal Eşya, Makine, Elektrikli Cihazlar ve Ulaşım Araçları şeklindedir. Tartışma - Çalışmanın sonuçları genel olarak imalat sanayi firmalarında pazarlama giderleri ile firma performansı arasında önemli bir nedensellik bağı olduğunu ortaya koymuştur. Sonuçlar, literatürdeki diğer çalışmalar ile büyük oranda uyum göstermektedir. Ayrıca söz konusu nedensellik bağları tüm alt sektörlerde aynı seyri izlememekte, birbirlerinden farklılıklar da sergilemektedir

The Role of Health Consciousness in the Impact of Environmental Concerns on Organic Food Purchase Intention in Türkiye

Meziyet Uyanık — 2025-03-24

Purpose- Egoistic, altruistic, and biospheric value(s) orientations are essential to understanding environmental behavior. This study aims to explore the direct and health consciousness-mediated indirect effects of egoistic, altruistic, and biospheric concerns on organic food purchase intentions using social-cognitive theory and value-belief-norm (VBN) theoretical perspectives. Design/Methodology/Approach- The data were obtained from the participants using the convenience sampling method through an online survey to test the hypotheses. The data was analyzed by confirmatory Factor Analysis (CFA) and the bootstrap-based SPSS PROCESS macro. Results- The results reveal that participants' egoistic and altruistic concerns about the environment positively affect their intentions to purchase organic food, and participants with higher health consciousness have a higher potential to buy organic food. Accordingly, participants' health consciousness mediates the relationship between individuals' egoistic and altruistic concerns towards the environment and their intention to purchase organic food. However, participants' biospheric environmental concerns negatively affect their intention to purchase organic food. Discussion- This study examined the direct effects of individuals' egoistic, altruistic and biospheric environmental concerns on their intention to purchase organic food and their indirect effects through their health consciousness. Accordingly, among participants with different levels of egoistic and altruistic environmental concerns, individuals with higher health consciousness have higher intentions to purchase organic food.

Post-COVID-19 Dorm Students' Food Delivery E-commerce Use And Satisfaction: Insights From Theory of Planned Behavior and Technology Acceptance Model

Can Saygıner — 2025-03-24

Purpose – The research aims to investigate the behavioral intentions of dorm students in Izmir, Turkey towards a food delivery e-commerce platform, utilizing the Theory of Planned Behavior (TPB) and the Technology Acceptance Model (TAM) in the post-COVID19 era. Design/methodology/approach - Data from 224 dorm students were collected via a structured Google Forms questionnaire and analyzed using Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM) with SmartPLS 3.0. Confirmatory factor analysis was applied to measure the structural model. Findings - Actual use (AU), item-information quality (IQ), and hedonic motivation (HM) significantly affect overall satisfaction and loyalty (S&L). Hedonic motivation refers to the enjoyment of using the platform, while the quality of the item information reflects the accuracy and reliability of the information provided. The analysis showed that hedonic motivation, information quality of TPB, and TAM's actual use explained 75.10% of the variance in satisfaction. The variance of price to sale (PS), restaurant credibility (RC), and navigational design (ND) explained 69.0% of the variance of information-item quality (IQ). Intention to use (ITU) explained 57.7% of the variance of the actual use (AU). Discussion - The findings suggest that e-commerce platforms can boost user engagement and satisfaction by improving navigational design and aligning with dorm students' hedonic motivations, thus enhancing loyalty and reuse. The post-COVID-19 era is dramatically changing consumer behavior and increasing trust in digital platforms for safety and convenience. The research contributes insights into dorm students' online food delivery behavior, emphasizing the importance of user satisfaction and loyalty in digital commerce and providing actionable strategies for service enhancement.

Belediyelerin Kurumsal İtibarının Değerlendirilmesinde Metin Madenciliği ve Duygu Analizinin Kullanımı: Antalya Büyükşehir Belediyesi Örneği

Fatma Yiğit Açıkgöz — 2025-03-24

Amaç - Çalışmada Antalya’nın en büyük kamu kuruluşu olan Antalya Büyükşehir Belediyesinin kurumsal itibarı hizmet alan vatandaşların yorumları üzerinden duygu analizi değerlendirmesi ve yorumlanması yapılmaktadır. Yöntem - Google Haritalar üzerinden elde edilen 606 yorumun duygu analizi için Python programının TextBlob kütüphanesi kullanılmıştır. Metin madenciliği yöntemiyle de kelime sıklıkları incelenmiş ve kelime bulutu oluşturulmuştur. Bulgular - Antalya Büyükşehir Belediyesi duygu analizi verilerine göre, Antalya Büyükşehir Belediyesi hakkında yapılan yorumların %63'ünün pozitif olduğu görülmektedir. Pozitif yorumların bu denli yüksek olması, belediyenin hizmetlerinin ve faaliyetlerinin büyük bir kesim tarafından olumlu değerlendirildiğini işaret etmektedir. Bu durum, belediyenin halkla ilişkiler ve hizmet sunumu açısından başarılı olduğunu göstermektedir. Kuruma ait negatif duyguların oranı %20, nötr yorumların oranı ise %17 olarak hesaplanmıştır. Belediye hakkında yapılan yorumlar; pozitif, negatif ve nötr olmak üzere üç kategoride incelenmiştir. Her bir kategori için en sık kullanılan 20 kelime tablo üzerinde listelenmiştir. Antalya Büyükşehir Belediyesi hakkında en sık kullanılan kelimelere bakıldığında ilk sıralarda; başarılı, mükemmel, danışma, güzel, konum, ilgili gibi kelimeler yer almaktadır. Söz konusu bu kelimelerin sık kullanılması, genel olarak vatandaşların belediye hizmetlerinden memnun olduklarını gösterir niteliktedir. Kelime bulutunda yer alan kelimeler incelendiğinde genel olarak Antalya Büyükşehir Belediyesi'nin halkın gözünde olumlu bir imaja sahip olduğunu ve sunduğu hizmetlerle memnuniyet yarattığını söylemek mümkündür. Özellikle halkın yaşam kalitesine doğrudan etki eden ulaşım hizmetleri, belediyenin çalışmaları arasında olumlu kelimeler arasında dikkat çekmektedir. Tartışma - Antalya Büyükşehir Belediyesi'nin pozitif algıları artırma, negatif algıları azaltma ve nötr duyguları pozitife çevirme yolunda stratejik adımlar atması önerilmektedir. Özellikle negatif ve nötr yorumlar detaylı analiz edilerek, bu yorumların kaynaklandığı sorunlar tespit edilerek sürdürülebilir başarı elde edilebileceği düşünülmektedir.

Kurumsal Yönetim Verileri ile Piyasa Değerleri Arasındaki İlişkinin XKURY Endeksinin Karşılaştırılmasına Yönelik Bir Uygulama

Fatih Ay — 2025-03-24

Amaç – Son yıllarda küreselleşme ve teknolojik gelişmenin etkisiyle rekabet yoğunlaşmış ve kurumsal yönetimin uygulamalarının işletmelerin piyasa değerlerine etkisi artmıştır. Günümüzde yatırımcılar ve menfaat sahipleri arasındaki belirli ilişkileri düzenlemek amacıyla kurumsal yönetimi kolaylaştıracak yeni düzenlemeler oluşturulmuştur. Buradan hareketle bu çalışmanın amacı kurumsal yönetim endeksinde kayıtlı firmalarda kurumsal yönetim endeks notları ile piyasa değerleri arasında bir ilişki olup olmadığının araştırılmasıdır. Yöntem – Kurumsal yönetimin, XKURY endeksindeki işletmelerin piyasa değerine olan etkisi panel veri yöntemiyle değerlendirilmiştir. İşletmelerin performans boyutları arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Çalışmada; Borsa İstanbul BİST kurumsal yönetim endeksinde (BİST XKURY) 2001- 2021 yılları arasında faaliyette bulunan 57 işletmenin kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecelendirme notlarından, mali durum tablolarından ve gelir tablolarından yararlanılmıştır. Bulgular – Analizler sonucunda değer ilgisi ölçütünde kullanılan bağımlı değişkenler ile kurumsal yönetim endeksine katılma yaşı ve kurumsal yönetim endeks ortalaması bağımsız değişkenleri arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmezken, diğer bağımsız değişkenler arasında pozitif ve negatif ilişki tespit edilmiştir. Tartışma – Çalışmanın kurumsal yönetimin piyasa değerine olan etkisini tespit etmek amacıyla bağımsız değişkenler olarak kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecelendirme notları analize tabi tutulmuştur. Bu çalışmanın kurumsal yönetim ilkelerine uyum notlarının piyasa verilerine etkilerinin birden çok yönü incelenerek literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu sonuçlardan yola çıkarak, firmaların piyasa değerlerinin belirlenmesinde kurumsal yönetim uygulamalarının önem arz etmektedir. Bu yönde yapılan çalışmaların yaygınlaştırılması önerilmektedir.

Dijital Bankacılık Uygulamalarının Bankaların Karlılığına Etkisi: Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Uygulama

Nevzat Çalış — 2025-03-24

Amaç – Bu çalışmanın amacı dijital bankacılık uygulamalarının Türk Bankacılık Sektöründeki bankaların karlılığına etkisini araştırmaktır. Yöntem – Bu çalışmada yöntem olarak regresyon analizi ve Temel Bileşen Analizi (Principal Component Analysis) kullanılmıştır. Özkaynak karlılığı (ROE) ve Aktif karlılık (ROA) bağımlı değişken olarak belirlenirken, ATM sayısı, POS cihazı sayısı, mevduat hesap adedi ve üye işyeri sayısı dijital bankacılık göstergeleri olarak kullanılmıştır. Sektör seviyesindeki veri 2010 ve 2022 yıllarından oluşan 13 dönemi kapsamaktadır. Çalışmanın modeline ayrıca faiz oranı kontrol değişkeni olarak eklenmiştir. Bulgular – Dijital bankacılık uygulamalarının hem aktif karlılık (ROA) hem de özkaynak karlılığı (ROE) üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Bu durum da PCA analizi ile elde edilen dijital bankacılık bileşenlerin bankaların finansal performans göstergeleri üzerinde önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Ayrıca modele kontrol değişkeni olarak eklenen faiz oranı aktif karlılık (ROA) üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkiye sahipken, özkaynak karlılığı (ROE) üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi tespit edilememiştir. Bu durum faiz oranlarının etkisinin modele ve bağımlı değişkene bağlı olarak değişebileceğini göstermektedir. Tartışma – Çalışma sonucunda kurulan modellerde dijital bankacılık uygulamaları ile bankacılık sektörünün karlılığı arasında %5 anlamlılık seviyesinde istatistiksel olarak pozitif ve anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Dijital bankacılık uygulamaları bankacılık sektörünün karlılığını arttırmaktadır. Bu bağlamda bankaların dijitalleşmeye önem vermeleri ve bu alanda yatırım yapmaları bankaların karlılığı açısından önem arz etmektedir.

Türkiye’de Kadın Girişimcilerin Toplumsal Dönüştürücü Rolü ve Kadınların Kazanımları Üzerine Nitel Bir Araştırma

Züleyha Sayın — 2025-03-24

Amaç – Ekonomik kalkınma, refah, istihdam kavramları ile yakından ilişkili bir kavram olarak girişimcilik zaman içerisinde değişimler yaşamakla birlikte ülkelerin gelişiminde önemli dinamiklerden biridir. Girişimcilik dünyasında bugün artık sadece erkek değil kadın girişimciler de sahada varlık göstermektedir. Kadının geleneksel rollerinin dışına çıkarak iş yaşamında var olması kadın girişimciliğinin ayrı olarak ele alınmasına neden olmuştur. Bu noktada hükümetlerin de kadın girişimciliğini destekleyen mekanizmalar geliştirdiği görülmektedir. Farklı baskın yeteneklere sahip olan kadın ve erkeklerin girişimcilik faaliyetlerinde de farklılıkları ortaya çıkmaktadır. Bu da alanda çeşitliliğe neden olurken nihayetinde ülke ekonomisini kalkındıran bir çıktıya dönüşmektedir. Bu araştırmada temel amaç kadın girişimcilerin toplumsal boyutta nasıl bir rol üstlenip dönüşüm sağladıkları ve bu süreç sonrası girişimcilik faaliyetleri içerisinde yer alan kadınların nasıl kazanımlar elde ettiklerini anlamaya ve açıklamaya çalışmaktır. Yöntem – Nitel olarak tasarlanan araştırmada TRT’de yayınlanan “Köyde ve kentte yaşayan kadınların karşılaştıkları coğrafi, ekonomik, toplumsal zorlukları; hayalleri, azimleri, enerjileri ve en önemlisi devletimizin desteği ile bir bir aşarak başarıya ulaşmaları”nı esas alan “Hayallerinin Peşinde” programında 20 kadın ile yapılan röportajlar, içerik analizine tabi tutulmuştur. Bulgular – Araştırma sonuçlarına göre kadın girişimcilerin toplumsal dönüşümde diğer kadınlara destek veren, yol gösteren aynı zamanda rol-model oldukları bulgularına ulaşılmıştır. Araştırma kapsamında girişimciliğin kazanımları incelendiğinde öne çıkan bulgular; gelir elde edebilme, özgüven, sosyalleşme, başardım duygusu, iletişim kurabilme, huzur/içsel tatmin, özgürlük olarak ortaya çıkmıştır. Tartışma – Araştırma sonucu ortaya çıkan bulgular eşliğinde kadın girişimcilerin toplumsal bir dönüştürücü etkisi olduğu, erkek girişimcilerden farklı olarak diğer kadınlar için kazanımlar sunduğu ifade edilebilir. Bu dönüştürücü etkideki dönemsel sosyal-ekonomik etkileri de doğru okumak kadın girişimciliğinin ve olası etkilerinin artırılabilmesi adına oldukça önemli olacaktır.

Dürtüsel Satın Alma Davranışının Cinsiyet, Alışveriş Yapma Sıklığı ve İhtiyaç-Satın Alma Deneyimi Açısından İncelenmesi

Melike Halifeoğlu — 2025-03-24

Amaç – Araştırmada dürtüsel satın alma davranışının cinsiyet, alışveriş yapma sıklığı ve ihtiyaç-satın alma deneyimi bağlamında farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amaçlanmıştır. Dürtüsel satın alma davranışı, bilişsel boyut göz ardı edilerek sadece duygusal boyut üzerinden incelenmiştir. Böylece duygu temelli dürtüsel satın alma davranışının değişkenler üzerinden daha net sonuçlar vermesi hedeflenmiştir. İhtiyaç-satın alma deneyimine göre farklılaşmanın incelenmesi araştırmanın özgünlüğünü oluşturmuştur. Yöntem – Araştırmada tanımlayıcı ve nicel araştırma deseni kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında anket tekniği kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında anket formu kullanılmış ve anket formları çevrimiçi ve yüz yüze toplanmıştır. Araştırmanın örneklemini 717 üniversite öğrencisi oluşturmuştur. Veriler kolayda örnekleme yöntemiyle toplanmıştır. Veri analizinde AFA, DFA, Güvenilirlik Analizi, Mann-Whitney U Testi, Kruskal Wallis Testi ve Frekans Analizi kullanılmıştır. Bulgular – Araştırma sonucunda cinsiyet, alışveriş yapma sıklığı ve ihtiyaç-satın alma deneyimine göre duygu temelli dürtüsel satın alma davranışının farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Kadın öğrencilerin erkek öğrencilere göre daha dürtüsel satın alma yaptıkları, alışveriş yapma sıklığındaki artışın dürtüsel satın almayı tetiklediği belirlenmiştir. Bunun yanı sıra ihtiyaç duyulmayan ürün satın alma deneyimi yaşayan öğrencilerin ve ihtiyaç duyulmayan uygun fiyatlı ürün satın alma deneyimi yaşayan öğrencilerin dürtüsel satın alma davranışını daha fazla sergilediği belirlenmiştir. Tartışma – Firmalara hedef müşteri kitlelerini ve pazarlama stratejilerini belirleme sürecinde, araştırma değişkenlerini dikkate almaları ve üniversite öğrencileri için fiyat indiriminin dürtüsel satın almayı teşvik ettiği sonucunu gözden kaçırmamaları önerilmektedir. Bunun yanı sıra araştırma, üniversite öğrencilerini inceleyen pazar araştırma şirketlerine araştırma değişkenleri üzerinden güncel veriler sunmaktadır. Araştırmacılara ise birden fazla ya da farklı bölgelerdeki üniversitelerde ve devlet-vakıf üniversitelerinde karşılaştırmaya dayalı araştırmalar yapmaları önerilmektedir.

Öğretmenlerin Psikolojik Sermayeleri ile Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

İslam Deviren — 2025-03-24

Amaç – Bu çalışma, öğretmenlerin psikolojik sermaye düzeyleri ile motivasyonları arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamaktadır. Psikolojik sermaye, bireylerin öz-yeterlilik, umut, iyimserlik ve dayanıklılık gibi pozitif psikolojik özelliklerini içerirken, motivasyon içsel ve dışsal faktörlerin etkisiyle öğretmenlerin mesleki bağlılıklarını, performanslarını ve iş tatminlerini şekillendiren kritik bir unsurdur. Araştırma, bu iki değişken arasındaki ilişkinin anlaşılmasının, öğretmenlerin mesleki gelişimlerini desteklemek ve eğitim kalitesini artırmak için stratejik bir rehber sunacağını öngörmektedir. Yöntem – Araştırmada nicel verilere dayalı ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evreni, 2019-2020 akademik yılında Diyarbakır ili Bağlar İlçesindeki kamu okullarında görev yapan 3612 öğretmen oluşmaktadır. Örneklem ise bu evrenden rastgele seçilen ve dağıtılan ölçeklere yanıt veren 344 öğretmenden meydana gelmektedir. Bulgular – Öğretmenlerin psikolojik sermaye düzeyleri ile motivasyonları arasında pozitif yönlü anlamlı ilişkiler olduğunu ortaya koymuştur. Özellikle umut ve dayanıklılık boyutlarının içsel motivasyon üzerinde, dayanıklılık ve iyimserlik boyutlarının ise dışsal motivasyon üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu saptanmıştır. Ancak öz-yeterlilik ve iyimserlik alt boyutlarının içsel motivasyon üzerindeki etkisi anlamlı bulunmamıştır. Model, psikolojik sermayenin motivasyon değişkenindeki varyansın %20,8'ini açıkladığını göstermektedir. Ayrıca, genel psikolojik sermaye ile hem içsel hem de dışsal motivasyon arasında pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Tartışma – Araştırma, öğretmenlerin psikolojik sermaye düzeylerinin motivasyonlarını artırmada önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Literatürdeki bulgularla uyumlu olarak, psikolojik sermaye bileşenlerinin bireylerin motivasyon ve iş performansı üzerindeki olumlu etkisi vurgulanmıştır. Ancak, motivasyonu etkileyen diğer faktörlerin de dikkate alınması gerektiği görülmektedir. Bu doğrultuda, gelecekteki araştırmalarda psikolojik sermaye ve motivasyon arasındaki ilişkilerin aracı ve düzenleyici değişkenler açısından daha kapsamlı şekilde ele alınması önerilmektedir. Eğitim yöneticileri ve politika yapıcılar, öğretmenlerin psikolojik sermayelerini artırmak için mesleki gelişim programları ve destekleyici uygulamalar geliştirmelidir. Bu stratejiler, yalnızca bireysel gelişimi değil, aynı zamanda eğitim kurumlarının genel başarısını destekleyecektir.

Müşteri Nezaketsizliği, Algılanan Örgütsel Destek ve İşgören Performansı İlişkisi

Ramazan İnan — 2025-03-24

Amaç – İş yaşamındaki ani değişimler ve krizler nedeniyle ön planda çalışan işgörenler, hizmet sektöründe giderek artan iş stresiyle karşı karşıya kalmaktadır. Bunlardan birisi işyeri nezaketsizliğidir ve iş sonuçlarını olumsuz etkilediği tespit edilmiştir. Bu araştırma müşteri nezaketsizliği (MN) ve işgören performansı (İP) ilişkisinde algılanan örgütsel desteğin (AÖD) aracı rolünü tespit etmeyi amaçlamaktadır. Yöntem – Bu araştırmada veriler nicel araştırma yönteminden yararlanılarak anket tekniği ile toplanmıştır. Araştırma verileri İstanbul’daki 4 ve 5 yıldızlı otellerde hizmet veren ve ön planda (servis, önbüro ve kat hizmetleri) çalışan işgörenlerden toplanmıştır. Araştırma modeli ve hipotezlerini test etmek için SPSS 24.0 ve AMOS 23.0 istatistik programları kullanılmıştır. Bulgular – Araştırma sonuçları, müşteri nezaketsizliğinin işgören performansı ve algılanan örgütsel destek üzerinde negatif ve anlamlı, algılanan örgütsel desteğin işgören performansı üzerinde ise pozitif ve anlamlı bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Ayrıca müşteri nezaketsizliğinin işgören performansı üzerindeki etkisinde algılanan örgütsel desteğin aracılık rolü tespit edilmiştir. Tartışma – Araştırma bulguları, işletmeleri çalışma ortamındaki müşteri nezaketsizliğinin olumsuz etkilerini fark etmeye, işgörenlere yapılan kötü davranışları durdurmaya ve işgörenlerin duygularını anlamaya davet etmektedir. Araştırmanın müşteri tarafından iş yaşamında uygulanan nezaketsizliğin zararlı etkilerine ilişkin farkındalığın geliştirilmesinde katkısı büyüktür.

What Determines The Choice of Payment Method? Evidence from Turkish Mergers and Acquisitions

Kansu Özçelik — 2025-03-24

Purpose – Due to the increasing competition conditions, companies resort to mergers and acquisitions (M&A) as a method of external growth. When firms engage in M&A, payment method choice becomes a crucial aspect of the transaction. This study investigates the determining factors of M&A payment methods within the Turkish capital markets, i.e. Borsa Istanbul. This study examines M&A transactions involving Turkish companies between 2011 and 2020, aiming to identify prevailing trends over a 10-year period. The analysis deliberately excludes the impacts of the post-COVID-19 period to ensure that the findings reflect the dynamics of a relatively stable economic environment, unaffected by the extraordinary circumstances of the pandemic. Design/methodology/approach – This study employs a backward stepwise binary logistic regression model to analyze the determinants of payment method choices in mergers and acquisitions (M&A) transactions. The analysis is based on a dataset of 58 transactions involving Turkish companies, obtained from the Eikon Refinitiv database. The model examines the influence of key variables, including managerial ownership, financial leverage, cash holdings, and the market-to-book ratio, to identify the factors driving the choice between cash and stock as payment methods in M&A transactions. Findings – The empirical analysis reveals that listed target companies show a strong preference for stock payments in mergers and acquisitions (M&A) transactions. In contrast, variables such as intra-industry transactions and relative deal size are found to have no statistically significant impact on the choice of payment method. These results highlight the differing roles that target characteristics and transaction-specific factors play in influencing payment method decisions. Discussion – The findings highlight the role of target firm characteristics, especially the listing status, in determining the choice of payment method in mergers and acquisitions (M&A). The preference for stock payments by listed targets suggests that such firms may leverage their public status to facilitate equity-based transactions, potentially due to advantages such as reduced liquidity constraints or signaling effects to the market. Additionally, the absence of significant influence from intra-industry transactions and relative deal size indicates that other factors, such as ownership structure or financial conditions, may play a more prominent role in shaping payment method decisions. These insights contribute to a deeper understanding of M&A financing strategies in the Turkish market, offering valuable implications for policymakers and practitioners aiming to optimize transaction outcomes.

Turizm Pazarlamasında Sosyal Medyanın Rolü: Mardin İli Örneği

Serkan Gün — 2025-03-24

Amaç – Bu çalışmada turizm pazarlamasında sosyal medyanın rolü üzerine bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Yöntem - Araştırmada nicel araştırma yöntemleri içerisinde yer alan ilişkisel tarama modelinin kullanılması uygun görülmüştür. Araştırmanın örneklemini Mardin’i ziyaret eden 280 turist oluşturmaktadır. Verilerin analizinde SPSS 25 paket programı kullanılmıştır. Bulgular - Elde edilen bulgulara göre; cinsiyete ve eğitim durumuna göre sosyal medya davranışlarında anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Medeni durum, yaş ve aylık gelire göre ise sosyal medya davranışlarında anlamlı bir farklılık olduğu görülmüştür. Tartışma - Sosyal medya kullanımı ile tatil yeri seçimi davranışı, seyahat acentesi seçimi davranışı, konaklama işletmesi seçimi davranışı arasında orta düzeyde olmak üzere pozitif yönde bir ilişkinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sosyal medya kullanımı tatil yeri seçimi davranışını, seyahat acentesi seçimi davranışını, konaklama işletmesi seçimi davranışını pozitif yönde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Companies Perspectives on Corporate Governance and General Compliance Structures: Konya Province Research

Semih Büyükipekçi — 2025-03-24

Purpose – The aim of this research is to reveal the opinions of companies operating in different sectors in Konya province on corporate governance principles and their compliance structures, as well as to examine their levels of differentiation according to certain demographic characteristics. Design/methodology/approach – The universe of the research consists of non-publicly traded capital companies that are members of the Konya Chamber of Industry and Commerce (N= 21,926). As a data collection tool in the research, relevant sections of the scale developed in collaboration by the Corporate Governance Association of Turkey (TKYD) (2015) and Boston Consulting Group (BCG) have been used. Findings – The initial objective's findings indicated that managers of non-public capital companies, affiliated with the Konya Chamber of Industry and Konya Chamber of Commerce, hold significantly positive views on corporate governance principles, with an average rating of 3.44. The compliance levels of managers in capital companies that are members of the Konya Chamber of Industry and Konya Chamber of Commerce and that are not listed on the stock exchange with corporate governance principles are high (x̄=3.78). Discussion – The opinions of the managers of joint stock companies affiliated with the Konya Chamber of Industry and the Konya Chamber of Commerce regarding the corporate governance principles are quite positive.The result; the views of companies in Konya province regarding corporate governance, as well as their levels of compliance with and differentiation in corporate governance principles, have been determined, evaluated, and interpreted.

Finansal Performansın Dupont Tekniği ile Yapısal Eşitlik Modeli Üzerinden Analizi

Murat Atik — 2025-03-24

Amaç – Dupont analizi işletmenin aktif karlılığı ve özsermaye karlılığı üzerindeki birden çok oranın birbirleriyle olan ilişkisini bir arada gösteren bir analiz tekniğidir. Bu çalışmada Dupont analiz tekniği ile yapısal eşitlik modeli üzerinden bir işletmenin finansal performansını etkileyen değişkenlerin Aktif Karlılığı ve Özsermaye Karlılığı üzerindeki etkisinin bütünü oluşturan parçalarla birlikte görsel bir zemin üzerinde ortaya çıkartılıp her bir değişkenin bütüne yaptığı etkinin görülmesi ve karlılığın artırılabilmesi için hangi unsurlara ağırlık vermesi gerektiğinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Yöntem – Finansal performansı ölçmek için DuPont tekniği ile Smart PLS 4.0 programı aracılığıyla yapısal eşitlik modeli kullanılarak yol analizi yapılmıştır. İkinci nesil analiz teknikleri arasında gösterilen yeni geliştirilmiş ve modeldeki karmaşık ilişkileri daha iyi tahmin edebilen varyans tabanlı kısmi en küçük kareler (PLS) yapısal eşitlik modeli (Structural Equation Modeling-SEM) ile hem gözlenen hem de örtük değişkenlerin aralarındaki ilişkilerin ortaya çıkartılmıştır. Bulgular – Yapısal eşitlik modeli ile yapılan yol analizi sonucunda Aselsan A.Ş. için ROA üzerinde alacak devir hızının net kar marjına göre daha fazla pozitif etki sağladığı ve işletmenin alacak devir hızını artıracak önlem ve tedbirler almak suretiyle karlılık performansına daha fazla katkı sağlayabileceği öngörülmektedir. Ayrıca Aselsan A.Ş.’nin izlediği finansal kaldıraç politikasının ROE üzerinde pozitif etki yaratmakta ve ROA üzerinde varlık devir hızının etkisinin daha fazla olması, işletmenin bu rasyoya daha fazla ağırlık vermesi ile karlılık performansını daha da fazla artabilecektir. Tartışma – Yapısal eşitlik modeli ile yapılan yol analizinde gözlenen ve gizil değişkene ait verilerin aynı zaman diliminde ortaya çıktığı varsayılmaktadır. Yapısal eşitlik modeli zaman değişkenini modele katmamaktadır. Bu çalışma için de bütün verilerin aynı zaman diliminde ortaya çıktığı varsayımı kabul ederek analiz yapılmıştır.

E-Sağlık Okuryazarlık Düzeyinin Hastane Tercihi Öncesi ve Sonrasında Sosyal Medya Kullanımına Etkisi

Şevval Küçük — 2025-03-24

Amaç – Bu çalışmanın amacı e-sağlık okuryazarlık düzeyinin hastane tercihinde sosyal medya kullanımı üzerindeki etkisini incelemektir. Buna ek olarak sosyo-demografik özelliklerin hastane tercihi öncesi ve sonrasında sosyal medya kullanımına olan etkisine değinilmektedir. Ayrıca sosyal medya kullanımının hastane tercihine nasıl yansıdığı incelenerek, sağlık yöneticilerinin bu alanda strateji üretmelerine yardımcı olunması hedeflenmiştir. E-Sağlık Okuryazarlığı (ESO) ölçeği puanının, Hastane Tercihi Öncesi Sosyal Medyada Birey Eğilimi (OBE) puanı ve Hastane Tercihi Sonrası Sosyal Medyada Birey Eğilimi (SBE) puanına etkisinin incelendiği bir model oluşturulmuştur. Yöntem – Bu çalışmada veriler kolayda örnekleme yoluyla, ankete gönüllü olarak katılımı kabul eden katılımcılara yüz yüze anket uygulanarak toplanmıştır. Anket yanıtları sosyal bilimler veri analiz programları kullanılarak çözümlenmiştir. Bulgular – Örneklemin %51,1’i kadın, %66,9’u bekar, %40,4’ü üniversite mezunu, %23,9’u 18-24 yaş aralığında, %69,9’u 5500-8500 TL gelir grubunda, %90,7’si SGK’lı ve %40,2’si internette 3-5 saat geçirmektedir. Gözlenen değişkenlerle yol analizi modelinde model test değerleri ve modelin uyum indeks değerleri kabul edilebilir uyum sınırları içinde yer aldığından modelin geçerli olduğu anlaşılmaktadır. Çalışmada, E-Sağlık Okuryazarlığı puanının Hastane Tercihi Öncesi Sosyal Medyada Birey Eğilimi puanına etkisinin pozitif ve anlamlı olduğu ancak Hastane Tercihi Sonrası Sosyal Medyada Birey Eğilimi puanına etkisinin negatif ve anlamsız olduğu görülmektedir. Tartışma – Bu çalışmada kurulan modeldedeki değişkenler ve bu bağlamda oluşturulan hipotezler test edilmiş ve 1.,2.,4. ve 5. hipotezler reddilemez olarak tespit edilmiş olup, 3. ve 6. hipotez reddedilmiştir. Çalışmada sosyal medyayı kullanan katılımcıların çoğunun sosyal medyayı hastane tercihinde kullandığı tespit edilmiştir. Ek olarak bireylerin OBE kararlarında sosyal medyanın etkisinin olduğu, SBE kullanımında birey eğilimi anlamsız ve negatiftir. Literatürde benzer ve farklı çalışmalara rastlanmaktadır. Hastane tercihinde sosyal medyanın etkili olması bakımından hastane yöneticilerinin dijital platformları iyi yönetmesi gerekmektedir. Üretilen içeriklerin hastaların e-sağlık okuryazarlık düzeyini yükseltecek şekilde olmasına dikkat edilmesi önerilmektedir. Bu çalışmanın daha geniş, farklı şehirler ve örneklemlerle daha geniş perspektifte yapılacak ileriki çalışmalara ışık tutması ve alana katkı sağlaması hedeflenmektedir.

Yeşil İnsan Kaynakları Yönetiminin Çalışan Performansı ve Çalışanın Yeşil Davranışı Üzerindeki Etkisinde Yeşil Örgütsel Desteğin Aracılık Rolü

Gülden Karakuş — 2025-03-24

Amaç – Yeşil insan kaynakları yönetimi (YİKY), örgütlerde sürdürülebilir davranışlar elde etmek için kritik bir araç olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmada YİKY’nin çalışan performansı ve çalışanın yeşil davranışı üzerindeki etkisi ve bu ilişkilerde algılanan yeşil örgütsel desteğin aracılık rolünün araştırılması amaçlanmıştır. Yöntem – Bu araştırmanın verileri, Antalya'daki beş yıldızlı otel çalışanlarından elde edilmiştir. Çalışma, nicel araştırma yöntemlerinden nedensel tarama modeli çerçevesinde yürütülmüştür. Araştırma modelinde önerilen hipotezler, SPSS PROCESS Macro kullanılarak test edilmiştir. Bulgular – Araştırma bulguları, YİKY uygulamalarının, çalışan performansı ve çalışanın yeşil davranışı üzerinde anlamlı bir etkisi olduğunu ortaya koymaktadır. Ancak, YİKY uygulamaları ve algılanan yeşil örgütsel desteğin birlikte analize dahil edilmesiyle, YİKY uygulamalarının çalışanın yeşil davranışı ve performansı üzerindeki doğrudan etkisinin anlamlılığını yitirdiği görülmüştür. Aracılık analizi sonuçları, YİKY’nin çalışanın yeşil davranışı ve iş performansı üzerindeki etkisinin algılanan yeşil örgütsel destek aracılığıyla dolaylı olarak gerçekleştiğini ve bu ilişkinin tam aracılık etkisi gösterdiğini ortaya koymaktadır. Tartışma – Çalışanların işyerinde YİKY uygulamalarıyla yeşil davranışlar sergilemeye teşvik edilmesi ve bu davranışların desteklenmesi, yeşil örgütsel destek algısı aracılığıyla daha olumlu iş sonuçları ve yeşil davranışlar ortaya çıkmasını sağlayabilmektedir. Otel çalışanları, YİKY'yi kişisel gelişimlerine yönelik bir kurumsal yatırım ve çevresel görevlerinde bir kurumsal destek olarak algılayarak bu doğrultuda daha yüksek düzeyde performans ve yeşil davranışlar sergilemeye yönelmiştir. Araştırmanın sonuçları, algılanan yeşil örgütsel desteğin, YİKY ile çalışan performansı ve çalışanın yeşil davranışı arasındaki ilişkide anahtar bir rol oynadığını göstermiştir.

Etik Ses Ölçeğinin Türkçeye Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Muhammed Kürşat Timuroğlu — 2025-03-24

Amaç - Bu araştırmanın amacı, Zheng ve diğerleri (2021) tarafından geliştirilmiş etik ses ölçeğinin Türkçe ’ye uyarlanmasını yaparak geçerlik ve güvenirliğini incelemektir. Yöntem - Bu amaç kapsamında, veriler Türkiye’de Erzincan ilinde görev yapan 191 öğretmenden anket yoluyla elde edilmiştir. Etik Ses Ölçeğinin Türkçe uyarlamasında ölçeğin güvenirliğinin, yapısal, yakınsak ve ıraksak geçerliliğinin belirlenmesi amacıyla SPSS 25 ve AMOS 24 istatistik programlarından yararlanılmıştır. Bulgular - Bulgulara göre ölçeğin Cronbach Alfa değeri 0,82 olarak çıkmıştır. Bu değer etik ses ölçeğinin güvenirliğinin yüksek olduğunu göstermektedir. Doğrulayıcı faktör analizi bulgularında, etik ses ölçeğinin tek faktörlü yapıyla uyumlu olduğu tespit edilmiştir. Tartışma - Sonuç olarak yapılan tüm analizler sonucunda elde edilen bulgular, etik ses ölçeğinin Türkiye’de yapılacak çalışmalarda kullanılmak üzere güvenilir ve geçerli olduğunu göstermektedir.

Analysis of the Effects of Digital Transformation on Business Performance: The Case of Istanbul Beylikdüzü Organized Industry

Ömer Faruk Şarkbay — 2025-03-24

Purpose - The purpose of this paper is to analyze the effects of digital transformation practices on the performance of businesses. Design/methodology/approach - The population of this research is 1870 enterprises operating in Istanbul Beylikdüzü Organized Industrial Union Industrial Site and 520 people were surveyed. As a method in the research, deductive method in the conceptual part and quantitative methods in the application part, "relational survey" model was taken as basis in order to analyze cause and effect relationships and the survey participants were determined by simple random sampling method. Findings – Contribution to personal development variable has a negative effect on business performance; The contribution to career development variable has a positive effect and the contribution to work productivity variable has a positive effect. Discussion – The advantages offered by informatics technologies provide significant benefits to the production of goods and services of enterprises. In this context, the ability of enterprises to increase their profitability and market shares in a global context supports the formation of important developments in the economy. For this reason, in this research, it is thought that investigating the effects of informatics technologies on the performance of enterprises will contribute to the field.

Turizm İşletmelerinde Çalışan Bireylerin İş-Boş Zaman Çatışmasının İş Tatmini ve Yaşam Tatmini Üzerindeki Etkisi

Muhammet Vapur — 2025-03-24

Amaç – Bu çalışma, turizm sektöründe çalışan bireylerin iş-boş zaman çatışmasının iş tatmini ve yaşam tatmini üzerindeki etkilerini araştırmaktadır. Yöntem – Araştırma, ilişkisel tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Veriler, İstanbul’da faaliyet gösteren konaklama işletmelerinde çalışan 208 kişiden anket yöntemiyle toplanmıştır. İş-boş zaman çatışması, iş tatmini ve yaşam tatmini ölçekleri kullanılmıştır. Verilerin analizi SPSS ve SMART-PLS istatistik programlarıyla yapılmıştır. Bulgular – Araştırma bulguları, iş-boş zaman çatışmasının iş tatmini ve yaşam tatmini üzerinde anlamlı ve negatif bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. İş-boş zaman çatışması arttıkça, iş tatmini ve yaşam tatmini düşmektedir. Tartışma – Bu bulgular, iş ve boş zaman arasındaki dengesizliğin çalışanların iş ve yaşam tatminini olumsuz yönde etkilediğini ortaya koymaktadır. Özellikle turizm sektörü gibi yoğun iş temposuna sahip sektörlerde çalışanlar, iş-boş zaman çatışmasını daha yoğun yaşamaktadırlar. Konaklama işletmeleri çalışanların iş-yaşam dengelerini destekleyen stratejiler geliştirmesi gerekmektedir.

Work-Family Conflict and Depression Among Academics Concerning Gender

Derya Sivük — 2025-03-24

Purpose – This study aims to investigate the work-family conflict and depression levels of academicians working in public and foundation universities according to the gender variable and the relationship between work-family conflict and depression levels. Design/methodology/approach – Data were collected online from academics working in public and foundation universities in Türkiye (n = 388). The hypotheses were tested using an independent sample t-test. Moreover, Pearson correlation analysis was used to determine the relationship between work-family conflict and depression. Findings – The study results revealed no significant difference in work-family conflict according to the gender variable, but there was a significant difference in depression levels according to the gender variable (p<0.05). The level of work-family conflict showed a low level of positive correlation with the depression level variable (r = .259). Discussion – As a result, there are statistically significant differences in terms of depression levels between female and male academics in favor of female academics. There is a significant, positive, and low relationship between work-family conflict levels and depression levels. The findings of the study potentially affect academics by identifying work-family conflict and the gender difference in depression levels. This study provides insight into academics’ perceptions of work-family conflict and depression levels in Türkiye.

Marka Yönetiminde Akıllı Şehirler ve Türkiye’deki Büyükşehirlerin Akıllı Şehir Sıralaması

Naime Zerrin Kürkcüoğlu — 2025-03-24

Amaç – Bu çalışmanın amacı farklı karar destek modelleri ve çeşitli objektif kriter ağırlıklandırma yöntemleri kullanarak bir akıllı şehir endeks sistemi geliştirmek ve Türkiye’deki 30 büyükşehirde uygulamasını yapmaktır. Yöntem – Farklı karar destek modellerinin sonuçları etkisini göstermek üzere Gri İlişkisel Analiz, TOPSIS, Temel Bileşenler Analizi metodolojileri; CRITIC, Entropi, eşit ağırlık ve standart sapma kriter ağırlıklandırma yöntemleriyle birleştirilerek karşılaştırmalı bir analiz yürütülmüştür. Endeks 7 alt boyutta 88 gösterge içermektedir. 8 ayrı sıralama ve bir de KASO (kümülatif aritmetik sıralama ortalaması) olmak üzere 9 sıralama oluşturularak, tek bir yöntemin sıralama sonuçlarına etkisi azaltılmaya çalışılmıştır. Bulgular – Analiz, yapılan sıralamalarda benzerliklerin yanısıra büyük ölçüde farklılıklar olabileceğini göstermiştir. Ancak tüm sıralamalarda İstanbul 1. sırada yer almaktadır. Her yöntemde ilk 5 ve son 5’e giren şehirler benzerlik ve farklılıklar göstermektedir. En iyi performans gösteren şehirler en yoğun nüfuslu metropollerdir. Tartışma – Çalışma kapsamında birçok veri belediyelerin raporlarına dayanarak üretilmiştir. Ülkemizde şehirlerdeki yaşam koşullarını ve yaşam kalitesini karakterize eden daha ayrıntılı göstergeler ve veri eksikliği söz konusudur. Bu kapsamda herkesin erişimine açık verilerin ülkemiz için geliştirilmesi oldukça önemli ve gereklidir. Gelecekteki çalışmalarda farklı yöntemler ve göstergeler kullanılarak sonuçlara etkisinin araştırılması önemli görülmektedir.

Türkiye'deki Faizsiz Finans Kurumlarının Denetim Süreçleri: AAOIFI ve KGK Standartlarının Uyumu ve Denetim Uygulamalarının İyileştirilmesi

Murat Koçsoy — 2025-03-24

Amaç – Bu çalışma, Türkiye'deki faizsiz finans kurumlarının denetim süreçlerini ve bu süreçlerin AAOIFI (Accounting and Auditing Organization for Islamic Financial Institutions) ile KGK (Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu) standartlarına uyumunu değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Faizsiz finans sisteminin temel prensipleri ve tarihçesi ele alınmış, Türkiye'deki uygulamalar ve denetim standartları karşılaştırılmıştır. Yöntem – Araştırmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. AAOIFI ve KGK standartları arasındaki uyumsuzluklar ve bu uyumsuzlukların denetim süreçlerine etkileri incelenmiştir. Bulgular – Elde edilen bulgular, şeriat uyumunun sağlanması için ek denetim prosedürlerine ihtiyaç duyulduğunu ve denetçilerin eğitimi ile bilinçlendirilmesinin önemli olduğunu göstermektedir. Ayrıca, mevcut denetim standartlarının uluslararası uyum eksikliklerinin denetim süreçlerinin etkinliğini olumsuz etkilediği belirlenmiştir. Tartışma – Faizsiz finans denetim süreçlerinin etkinliğini artırmak için ulusal ve uluslararası standartlar arasındaki uyumun güçlendirilmesi gerekmektedir. Şeriat danışmanlarının aktif rol alması ve denetçilerin sürekli eğitilmesi, denetim süreçlerini daha etkili hale getirebilir. Bulgular, ilgili literatürle karşılaştırılarak tartışılmıştır. Denetim süreçlerinin etkinliğini artırmak ve uluslararası standartlarla uyumlu hale getirmek için çeşitli öneriler sunulmuştur. Bu öneriler, Türkiye'deki faizsiz finans kurumlarının uluslararası piyasalarda rekabet gücünü artırma potansiyeline sahiptir.

Gelişmeleri Kaçırma Korkusu (Fomo) ve Algılanan Sosyal Medya Pazarlamasının Çevrimiçi Plansız Satın Alma Davranışına Etkisinin İncelenmesi

Didem Gezmişoğlu Şen — 2025-03-24

Amaç – Dijitalleşme ile sosyal medya kullanımı oldukça artmıştır. Tüketiciler sosyal medyadan etkilenerek ürün veya hizmetleri satın almak istemektedirler. Bu satın alma işleminin gerçekleşmemesi veya ötelenmesi durumunda ise gelişmeleri kaçırma korkusu hissetmektedirler. Bu nedenle, tüketiciler ihtiyaçları olsun veya olmasın ürünleri veya hizmetleri plansız bir şekilde satın aldıkları düşünülmektedir. Bu doğrultuda bu çalışmada gelişmeleri kaçırma korkusu (fomo) ve algılanan sosyal medya pazarlamasının tüketicilerin plansız satın alma davranışlarının üzerinde etkili olup, olmadığı araştırılmaktadır. Yöntem – Araştırmada çevrimiçi anket tekniği kullanılarak veriler elde edilmiştir. Kolayda örneklem yöntemi kullanılarak 207 katılımcı ile anket yapılmıştır. Elde edilen bilgiler IBM SPSS 27 ve eklentisi AMOS ile yapısal eşitlik modellemesi (YEM) kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular –Yapılan analizlerden elde edilen bulgulara göre, sosyal medya algısının türlerinin plansız satın alma davranışını etkilemediği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, sosyal medya algısının gelişmeleri kaçırma korkusunu etkilemediği ve gelişmeleri kaçırma korkusu ölçeğinin de plansız satın alma davranışını etkilemediği yönünde olmuştur. Tartışma – Bu bulgulardan yola çıkarak, tüketicilerin artık eskisine göre daha bilinçli olduğu ve sosyal medya platformlarında yapılan çalışmalara eskisi kadar güvenmediği görülmektedir. Bu doğrultuda gelişmeleri kaçırma korkusunun ve sosyal medya algısının tüketicilerin plansız satın alma davranışını tetiklemediği sonucuna ulaşılmıştır.

Maden ve Taş Ocakçılığı Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin Karlılık Düzeylerinin Analizi

Yahya Sönmez — 2025-03-24

Amaç – Bu araştırmada, Maden ve Taş Ocakçılığı sektöründe işlem gören şirketlerin karlılık düzeyleri analiz edilmiştir. Karlılık düzeylerinin karşılaştırılması ve sıralamasının da belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem – Çalışma, çok kriterli karar verme tekniklerinden olan CoCoSo yöntemiyle analiz edilmiştir. 2019-2023 yılları arasındaki finansal veriler kullanılarak çeşitli formüller yardımıyla finansal oranlara dönüştürülmüştür. Çalışma kapsamında beş şirketin verileri baz alınmıştır. Ayrıca beş kriter kullanılmıştır. Bulgular - Şirketlerin karlılık düzeyleri ve sıralamaları yıllara göre farklılaşmakla birlikte genel anlamda sonuçların aynı olduğu tespit edilmiştir. 2019-2021 yılları arasında KOZAL kodlu şirketin karlılık düzeyinin en iyi olduğu belirlenmiştir. 2019-2021 yılları arasında CVKMD kodlu şirketin karlılık düzeyinin en kötü olduğu tespit edilmiştir. Tartışma - Maden ve Taş Ocakçılığı sektörü Türkiye açısından sosyal, ekonomik ve çevresel açıdan oldukça önemli bir yere sahiptir. Ekonomik olarak yerli üretimi destekler. İhracata büyük katkı sağlar ve ülkeye döviz girdisine büyük katkı sağlar. Yerli kaynaklar kullanılarak dışa bağımlılığı azaltır. Büyümesi ve sürdürülebilir olması için karlılık düzeyleri şirketler için oldukça önemlidir. Karlılık düzeylerinin şirketler için ayrı bir önemi daha vardır. Rekabet koşullarının değişmesi ve küresel ölçekli firmalar sürekli bir şekilde üstün durumda olması karlılığı daha da önemli hale getirmektedir. Bu sektörde literatürde CoCoSo yöntemini kullanarak herhangi bir çalışmanın yapılmamış olması çalışmanın özgün yönünü ortaya koymaktadır.

Linking Leader-Member Exchange to Turnover Intention: The Roles of Job Satisfaction and Positive Organizational Climate

Meral Kızrak — 2025-03-24

Purpose – This study investigates whether, how, and when leader-member exchange (LMX) relates to employee turnover intention. Drawing upon the LMX theory and job demands-resources model, a research model is developed and tested to identify the role of job satisfaction acts as a mediator and positive organizational climate as a moderator. Design/methodology/approach – The study used a cross-sectional design, collecting data through online questionnaires from 454 employees at a large logistics company via random sampling. Data analysis was conducted using PLS-SEM with SmartPLS 4 software to test the proposed model. This process involved calculating path coefficients, R² values, and effect sizes (f²) to assess the strength and significance of variable relationships, along with evaluating the reliability and validity of the constructs in the proposed model. Findings – LMX positively impacted job satisfaction, and higher job satisfaction resulted in a decrease in turnover intention. However, LMX's direct effect on turnover intention was found to be insignificant. Instead, the influence of LMX on turnover intention was fully mediated via job satisfaction. Contrary to the initial expectations, positive organizational climate did not moderate the LMX-job satisfaction relationship. Discussion – The factors influencing turnover intention are multifaceted, and LMX alone may not fully explain turnover intention. While leaders may develop strong relationships with their staff, the effectiveness of these interactions in retaining employees largely depends on whether these relationships contribute to job satisfaction. Additionally, the quality of LMX appears to have a stronger effect on employee job satisfaction than the overall organizational climate.

Driving Environmental and Business Sustainability in the MENA Region: The Role of Global Innovation, Finance, Governance, and Quality

Büşra Ağan — 2025-03-24

Purpose- This research aims to identify the critical factors influencing environmental and business sustainability in the Middle East and North Africa (MENA) region. It emphasizes the roles of global innovation, governance, finance, and environmental quality, considering the region's unique challenges, such as reliance on fossil fuels, environmental degradation, and increasing climate risks. The study explores how businesses and policymakers can harness these factors to foster sustainable practices, reduce carbon emissions, and build long-term economic resilience. Design/Methodology/Approach- The study employs the Panel Quantile Autoregressive Distributed Lag (QARDL) model to examine the short- and long-term effects of global technological advancements, governance quality, financial development, and other causal factors on carbon emissions across various emission levels (quantiles). Findings- The findings indicate that global innovation in green business practices consistently reduces emissions across all levels, particularly in higher-emission countries. Conversely, economic growth increases emissions, with the effect being more pronounced in nations with higher emissions. Governance, including regulatory support, policy alignment, and corporate responsibility mechanisms, is linked to higher emissions, especially in low- and high-emission contexts. Financial development is shown to increase emissions, except for higher quantiles in the long run. This study provides a comprehensive view of the strategies businesses and governments in the MENA region. Discussion- This study highlights the interconnectedness of innovation, governance, finance, and environmental quality in promoting sustainable business practices in the MENA region. It underscores the need for effective governance measures, including supportive policies and incentives, to encourage innovation and facilitate the widespread adoption of sustainable technologies. Businesses should align their sustainability strategies with regional policies and global innovations to effectively tackle environmental and economic challenges. The study concludes with policy recommendations for businesses and governments to create a conducive environment for sustainable development, emphasizing the need for a comprehensive approach that integrates innovation, governance, green financing, and environmental stewardship.

Halka Arzın İşletmelerdeki Finansal ve Faaliyet Performansına Etkisi

Kadir Daştan — 2025-03-24

Amaç – Bu çalışma işletmelerin finansal ve faaliyet performanslarının halka arzlardan nasıl etkilendiklerini araştırmakta, işletmelere sürdürülebilir performans gelişimleri için yol göstermeyi amaçlamaktadır. Yöntem – Çalışmada veriler normal dağılım özelliği göstermediği için spearman korelasyon analizi ve friedman testi kullanılmış, çok değişkenli analizler için kruskal wallis-h testi yapılmış ve çıkan sonuçlar man whitney-u testiyle yorumlanmıştır. Son bölümde ise ilk ve dönemsel halka arzlar için kukla değişkenli regresyon analizine yer verilmiştir. Bulgular – Çalışmada 2012-2021 yılları arasında halka arz edilen 339 şirketin ilk ve dönemsel halka arzları incelenmiş, 106 adet ilk halka arzın 4 tanesi veri yetersizliği, 233 dönemsel halka arzın 194 adedi ilk halka arzla eşleştirilememe sebepleriyle kapsam dışı tutulmuştur. Ancak iki veya daha fazla dönemsel halka arzı yapılan işletmeler tekleştirildiğinde toplamda 125 adet şirketin verileriyle, işletmelerin finansal performans göstergelerinden sayılan likidite, finansal yapı, karlılık ve değerleme oranları halka arz yılında %40, halka arz sonrasında %80 oranında halka arz öncesine göre yüksek düzeyli gelişme gösterdiği görülmüştür. Faaliyet performans göstergesi olarak ele aldığımız iflas tahmin ölçümleri, kredi derecelendirme hesaplamaları ve faaliyet yapı oranları ise halka arz yılında %10, halka arz sonrasında ise %15 gelişme göstermiştir. Tartışma – Araştırma kapsamında çıkan sonuçlara göre işletmeler halka arzdan pozitif etkilenmekte, finansal performansları, faaliyet performanslarından daha yüksek düzeyde gelişme göstermektedir. Finansal göstergelerin daha olumlu olmasında toplanan fonların sermaye artışı ve borç ödemede kullanılmasının etkili olduğu düşünülmektedir. Halka arz üzerinde finansal ve faaliyet performans analizlerinin birlikte ele alındığı başka çalışma olmadığı için bu alanda yapılacak yeni çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır.

Tekirdağ Restoranlarındaki Misafir Deneyimlerine Yönelik Tripadvisor Yorumlarının Netnografik Analizi

Ceyhun Uçuk — 2025-03-24

Amaç – Araştırmanın amacı, Tekirdağ'daki restoranlarda misafir deneyimlerini inceleyerek, bu deneyimleri oluşturan temel unsurları belirlemek ve restoran işletmelerinin müşteri memnuniyetini artırmalarına yönelik öneriler sunmaktır. Çalışma, hizmet kalitesi, fiziksel ortam, fiyat-performans dengesi ve duygusal ifadeler gibi müşteri memnuniyetine etki eden unsurları ele almayı hedeflemektedir. Yöntem – Araştırmada, Tripadvisor platformunda yer alan Tekirdağ’daki en yüksek puana sahip 10 restoranın toplam 1461 müşteri yorumu analiz edilmiştir. Veriler, Strauss ve Corbin'in (1990) nitel veri analizi yöntemi çerçevesinde açık, eksen ve seçici kodlama aşamaları kullanılarak sistematik bir şekilde incelenmiştir. Bu süreçte müşteri deneyimlerini etkileyen ana temalar ortaya çıkarılmıştır. Bulgular – Veri analizi sonucunda, misafir deneyimlerinin beş ana temada toplandığı tespit edilmiştir: deneyim, hizmet kalitesi ve çeşitlilik, fiziksel ortam ve konum, fiyat ve memnuniyet, duygusal ifadeler. Bulgular, güler yüzlü personel ve lezzetli yemeklerin olumlu deneyimler oluşturduğunu, ancak fiyat ve tatlı çeşitliliği gibi bazı unsurların geliştirilmesi gerektiğini göstermiştir. Fiziksel ortamda temizliğin ve dekorasyonun müşteri memnuniyetine katkıda bulunduğu, gürültü ve park yeri sorunlarının ise olumsuz etkiler yarattığı belirlenmiştir. Tartışma – Araştırmanın bulguları, restoranların müşteri memnuniyetini artırmak için hizmet kalitesi, fiziksel ortam ve fiyatlandırma stratejilerini iyileştirmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Özellikle duygusal bağ kurmanın, müşterilerin restoran deneyimlerini unutulmaz hale getirdiği vurgulanmıştır. Bu sonuçlar, yerel restoran işletmelerinin müşteri odaklı stratejiler geliştirmesi ve hizmet süreçlerini optimize etmesi için rehber niteliğindedir. Araştırma, Tekirdağ restoranlarında müşteri deneyimlerine odaklanarak literatüre özgün bir katkı sağlamaktadır.

Ekoturizm İşletmelerinde Hizmet Kalitesinin Ölçülmesi: Gümüşhane Örneği

Uğur Akdu — 2025-03-24

Amaç – Ülkelerin turizm faaliyetlerinin gelişimi ve ekonomileri için önemli bir faaliyet alanı olan Ekoturizm, yerli ve yabancı turistlerin doğa temelli olarak sürdürebilirlik kavramı çerçevesinde gerçekleştirdiği faaliyetler bütünü olarak tanımlanmaktadır. Turizm sektöründe hizmet kalitesi oldukça önemlidir. Kaliteli hizmet sunumu ziyaretçi memnuniyeti ve devamlılığı açısından önemlidir. Araştırmanın amacı ekoturizm destinasyonunu ziyaret eden turistlerin ekoturizm işletmelerine yönelik hizmet kalitesi düzeyi belirlenmektir. Yöntem – Araştırma kapsamında ekoturizm için elverişli bir bölge olduğu düşünülen Gümüşhane ili seçilmiştir. Ziyaretçilerin deneyimlerini ve hizmet kalitesi algısını ölçebilmek için Khan (1996) tarafından geliştirilen ECOSERV hizmet kalitesi ölçüm modeli kullanılmıştır. Elde edilen veriler beklenti ve algı arasındaki boşluk hesaplaması, frekans dağılımları, güvenilirlik, doğrulayıcı faktör analizi ve regresyon analizi ile test edilmiştir. Bulgular – Analizler katılımcıların beklentilerini karşılamaya en yakın boyutun ‘Empati’ boyutu olduğu, beklentileri karşılamaya en uzak boyutun ‘Güvence’ boyutu olduğu göstermektedir. Bununla birlikte ‘Empati', 'Güvenilirlik', 'Güvence' ve 'Heveslilik' boyutlarının hizmet kalitesindeki değişimi pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Regresyon analizi sonuçları değerlendirildiğinde algılanan hizmet kalitesine en yüksek etki oranına sahip boyutun da “Güvence” boyutu olduğu görülmüştür. Tartışma – Araştırma sonuçlarının literatür ile benzeştiği söylenebilir. Ecoserv’in tüm boyutlarının algılanan hizmet kalitesini olumlu yönde etkilediği, beklenti düzeyi en yüksek boyutun güvence boyutu olduğu ve genel olarak algılanan hizmet kalitesi düzeyinin düşük olduğu görülmüştür. Bu durum beklentilerin her zaman daha yüksek olması ve karşılaşılan en küçük hizmet hatasının tolare edilmesindeki isteksizlik olarak yorumlanabilir. Hesaplanan fark puanları doğrultusunda hizmet sunumunun iyileştirilmesinin hizmet kalitesi düzeyini arttıracağı bu bağlamda araştırmanın ekoturizm destinasyonu, işletmeleri ve planlayıcılara örnek teşkil edebileceği düşünülmektedir.

Dijitalleşme ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkide İş Tatmininin Aracılık Rolü: Bankacılık Sektörü Örneği

Ali Özcan — 2025-03-24

Amaç – Araştırmanın amacı, bankacılık sektöründe dijitalleşmenin çalışanların iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkilerini belirlemek ve iş tatmininin bu ilişkideki aracılık rolünü ortaya koymaktır. Yöntem – Araştırma, nicel yöntem kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Veri toplama yöntemi olarak anket kullanılmış ve Aralık 2024’te İstanbul’da faaliyet gösteren bankalarda çalışan 392 personelden veri toplanmıştır. Üç temel değişken olan dijitalleşme, iş tatmini ve işten ayrılma niyeti analiz edilmiştir. Araştırma, İstanbul Nişantaşı Üniversitesi Etik Kurulu'nun 22.11.2024 tarihli SOSETKK2024-09 numaralı kararıyla etik açıdan onaylanmıştır. Bulgular – Dijitalleşmenin iş tatmini üzerinde olumlu, iş tatmininin ise işten ayrılma niyeti üzerinde olumsuz bir etkisi olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, iş tatmininin dijitalleşme ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide kısmi aracılık rolü oynadığı tespit edilmiştir. Tartışma – Dijitalleşmenin çalışanların iş tatminini artırdığı ve işten ayrılma niyetini azalttığı gözlemlenmiştir. İş tatmini, çalışan bağlılığını artırarak işten ayrılma niyetini azaltmada kritik bir role sahiptir. Bu sonuçlar, dijitalleşme süreçlerinin çalışan memnuniyeti ve bağlılığı üzerindeki etkilerini anlamak için önemlidir. Araştırmanın sınırlılıkları arasında kesitsel tasarım ve yalnızca bankacılık sektörü çalışanlarını kapsaması bulunmaktadır. Gelecek çalışmalar için farklı sektörlerde daha geniş örneklem ve daha kapsamlı araştırmalar önerilmektedir.

Destinasyon Pazarlamasında Potansiyel Gastronomik Bir Ürün: Karaman Pestelma

Ali Şen — 2025-03-24

Amaç – Bu araştırma, Karaman’a özgü yeni bir gastronomik ürün olan Pestelma’nın ekonomik, kültürel ve turistik etkilerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Pestelma, Karaman’ın elma üretimindeki liderliğini yansıtan, tamamen doğal yöntemlerle üretilen ve elma kurusu, pestili ve marmelatı gibi ikincil ürünlerin yenilikçi bir teknikle işlenmesiyle elde edilen bir tatlıdır. Yöntem – Araştırma, nitel yöntemle, durum çalışması deseni kullanılarak gerçekleştirilmiş ve veriler, Karaman Belediyesi’nde görevli yetkiliyle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeyle toplanmıştır. Toplanan veriler içerik analizine tabi tutulmuş ve temalar altında gruplandırılmıştır. Bulgular – Pestelma’nın Karaman’ın ekonomik kalkınmasına katkı sağlayabilecek stratejik bir ürün olarak görülmektedir. Ürün, alt sektörlerin gelişmesine öncülük ederek yerel istihdamı artırma, gastronomi turizmine katkı sağlama ve Karaman’a özgü bir hediye alternatifi sunarak bölgesel kalkınmayı destekleme potansiyeline sahiptir. Doğal yapısı ve sağlıklı beslenme trendlerine uygun oluşu, Pestelma’yı hem yerel hem de uluslararası pazarlarda çekici bir ürün haline getirmektedir. Bununla birlikte, coğrafi işaret tescil sürecinin hızlandırılması ve ürünün çeşitlendirilmesi, marka değerini artırabilecek önemli stratejik adımlar olarak öne çıkmaktadır. Tartışma – Araştırma sonucunda, Pestelma’nın ulusal ve uluslararası tanıtımı için coğrafi işaret tescil sürecinin hızlandırılması, yerel üreticilerin desteklenerek alt sektörlerin oluşturulması ve gastronomi festivalleri ile uluslararası gastronomi etkinliklerinde tanıtımının yapılması önerilmektedir. Ayrıca, dijital pazarlama stratejilerinin benimsenmesi, ürün çeşitlendirilmesi ve sürdürülebilir üretim yöntemlerinin geliştirilmesiyle Pestelma’nın hem Karaman’ın markalaşmasına hem de ekonomik kalkınmasına önemli bir katkı sağlaması beklenmektedir.

Çevrimiçi Anlık Satın Alma Davranışının Satın Alma Sonrası Bilişsel Uyumsuzluk ve İade Niyetine Etkisi

Gamze Atmaca — 2025-03-24

Amaç – Bu çalışmanın amacı tüketicilerin çevrimiçi ortamlarda gerçekleştirdikleri anlık satın alma davranışı ve satın alma sonrasında bilişsel uyumsuzluk ve iade niyeti durumlarını ele alarak; çevrimiçi anlık satın almanın bilişsel uyumsuzluk ve iade niyetine etkisinin incelenmesi; bilişsel uyumsuzluk ve iade niyeti arasındaki ilişkinin ortaya konmasıdır. Yöntem – Araştırma nicel araştırma yöntemi ile gerçekleştirilmiş, toplam yedi hipotez belirlenmiştir. Hipotezlerin sınanması için 20 Şubat – 31 Mart 2024 tarihleri arasında çevrim içi ortamda anket paylaşılarak veri toplanmıştır. Anket için Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Etik Komisyonundan E.262039 sayılı yazı ile izin alınmıştır. Paylaşılan ankete 452 kişi katılmış; geçerli olan 396 cevap ile hipotezlerin sınanması için Regresyon analizi, ANOVA ve T testi kullanılmıştır. Bulgular – Yapılan analizler sonucunda çevrimiçi anlık satın alma sonrasında yüksek oranda olmasa da bilişsel uyumsuzluk ve satın alınan ürünlere yönelik iade niyeti oluşabildiği görülmüştür. Öte yandan satın alma sonrası hissedilen bilişsel uyumsuzluğun iade niyetini önemli ölçüde etkilediği tespit edilmiştir. Tartışma – Tüketicilerin çevrimiçi anlık satın alma davranışlarının, satın alma sonrası bilişsel uyumsuzluk oluşumuna ve satın alınan ürünün iade niyetine etki etme ihtimali söz konusudur. Ayrıca bilişsel uyumsuzluğun, iade niyetine etkisinin incelenmesi ve satın alma sonrası süreçte tüketicilerin yaklaşımına ilişkin durumun da ortaya konması pazarlama yöneticileri için önem arz etmektedir. Bu çalışmanın çevrimiçi anlık satın alma, bilişsel uyumsuzluk ve iade niyeti arasındaki ilişkiyi anlama ve satın alma sonrası yaşanabilecek bilişsel uyumsuzluk ve iade niyetlerinin giderilmesi konusunda katkı vereceği düşünülmektedir.

Otel İşletmelerinde Gıda İsrafı Üzerine Bir Araştırma: İstanbul Örneği

Mustafa Murat Kızanlıklı — 2025-03-24

Amaç – Bu araştırmanın amacı otel işletmelerinde gıda israfının nedenlerini, israfın üretimin hangi aşamasında ve hangi nedenlerle ortaya çıktığını ve bunlara ilişkin alınabilecek tedbirleri ortaya koymaktır. Yöntem – Araştırmada İstanbul’daki 5 yıldızlı otel işletmelerinin yiyecek-içecek departmanı yöneticileri ile görüşme yapılarak işletmelerindeki gıda israfına yönelik durum ve buna yönelik tedbirler araştırılmıştır. Verilerin toplanmasında yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış ve araştırmaya katılmayı kabul eden 12 yönetici ile görüşme yapılmıştır. Elde edilen bulgular Nvivo nitel veri analizi programıyla analiz edilerek, gıda israfının nedenleri ve alınabilecek önlemlere ilişkin tema grupları ve kelime bulutları oluşturulmuştur. Bulgular – Elde edilen bulgulara göre gıda israfının en yoğun olarak mutfak/ön hazırlık aşamasında olduğu, servis türü ve zamanına göre ise açık büfe restoranlarda ve kahvaltıda yaşandığı tespit edilmiştir. Gıda israfının önlenmesine yönelik alınabilecek tedbirlere ilişkin bulgularda ise, satın alma aşamasında ürünlerin ihtiyaç kadar, doluluğa göre ve günlük talepler dikkate alınarak tedarik edilmesi gerektiği öne çıkmaktadır. Ürünleri depolama aşamasında en önemli tedbir olarak “ilk giren ilk çıkar” (FIFO) yöntemi önerilmiş, ön hazırlık sırasında ise yemeklerin standart reçetelere uygun olarak hazırlanması ve personelin bu konudaki bilgisi ve farkındalığının önemi belirtilmiştir. Servis esnasında da yine personelin bilgisi ile iletişim becerisi, porsiyonların azaltılması, menülerin daraltılması, doğru sipariş ve bilgilendirme öne çıkmaktadır. Tartışma – Gıda israfının azaltılması noktasında özellikle personelin eğitimi ve farkındalığının arttırılması ile misafirlerde gıda israfına dikkat çekmek için bilgilendirme notları, dikkat çekici görseller ve uyarıların oldukça önemli olduğu belirtilmiştir. Çalışmanın son bölümünde elde edilen bulgular literatürde yapılan diğer araştırma bulgularıyla karşılaştırılarak tartışılmış ve sonraki araştırmalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

KOBİ Yönetim Süreçlerinde Yapay Zekâ Entegrasyonu ve SAAS Tabanlı Uygulamaların Potansiyeli

Rukiye Bayram — 2025-03-24

Amaç – Bu çalışma, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerde (KOBİ) yönetim süreçlerine yapay zekâ (YZ) entegrasyonunu inceleyerek, bu süreçte karşılaşılan zorlukları ve SaaS (Hizmet olarak Yazılım) modelinin potansiyel çözümlerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Yöntem – Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması yaklaşımıyla gerçekleştirilmiştir. Veri toplama sürecinde, yarı yapılandırılmış görüşmeler kullanılarak 22 alan uzmanı ve 10 KOBİ temsilcisiyle derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Veri analizinde, içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Bulgular – Bulgular, işletmelerin YZ kullanımında farklı aşamalarda olduğunu; bazılarının planlama aşamasında bulunduğunu, bazılarının ise geçmişte YZ uygulamaları kullandığını göstermektedir. YZ en çok içerik üretimi, reklamcılık ve ürün önerme süreçlerinde tercih edilmektedir. Entegrasyon sürecinde kaynak eksikliği, insan kaynağı ve altyapı maliyetleri önemli zorluklardır. Bununla birlikte, SaaS tabanlı YZ çözümlerinin maliyet avantajı sağladığı, uzmanlık ihtiyacını azalttığı ve esnek kullanım sunduğu tespit edilmiştir. Ancak, SaaS modelinin veri güvenliği, özelleştirme zorlukları ve sistem bağımlılığı gibi sınırlılıklarında bulunduğu görülmüştür. Tartışma – Bu çalışma, KOBİ’lerin YZ entegrasyonundaki mevcut durumunu, karşılaştıkları zorlukları ve SaaS tabanlı YZ çözümlerinin sunduğu avantajları ile sınırlılıklarını ele almıştır. KOBİ’ler, verimlilik ve maliyet avantajları nedeniyle YZ teknolojilerine yönelse de teknik bilgi eksikliği, finansal kısıtlar ve güven sorunları entegrasyon sürecini zorlaştırmaktadır. SaaS tabanlı YZ uygulamalarının düşük maliyet, bakım kolaylığı ve esneklik gibi avantajları olduğu görülse de veri güvenliği, hizmet kesintileri ve bağımlılık gibi riskler barındırmaktadır. Entegrasyon sürecinde veri yönetimi kritik bir faktör olup, güvenlik, düzen ve yeterli veri miktarı sağlanmalıdır. Başarılı bir geçiş için disiplinler arası ekipler oluşturulması ve teknik altyapının güçlendirilmesi önerilmektedir.

Yöneticilerde Empati Yoksunluğu Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması

Hasan Tutar — 2025-03-24

Amaç – Yöneticilerde Empati Yoksunluğu Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması adlı bu çalışma, yöneticilerde empati yoksunluğuna ilişkin çalışanların algılarını ölçmede kullanılabilecek bir ölçüm aracının geliştirilmesini amaçlamaktadır. Yöntem – Bu amaçla başlangıçta, yönetsel davranışlarda empati yoksunluğunu yansıtan temel temaları belirlemek için çeşitli sektörlerden 225 katılımcıya, 74 maddelik Likert tipi taslak ölçeğin pilot uygulaması yapılmıştır. Ölçeğin güvenilirliği ve geçerliliği, iç tutarlılık ölçümleri (Cronbach's alpha), keşifsel ve doğrulayıcı faktör analizi kullanılarak test edilmiştir. Daha sonra, asıl ölçek için 356 kişiden oluşan ve çeşitli sektörlerde çalışanların katıldığı bir örneklemden, çevrimiçi ve gönüllülük esasına dayalı olarak veriler toplanmıştır. Bulgular – Yapılan analizler sonucunda, 28 maddelik ve tek boyutlu Yöneticilerde Empati Yoksunluğu Ölçeği geliştirilmiştir. Toplanan verilere Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) uygulanmış ve faktör yükleri ile faktör dağılımları değerlendirilmiştir. Analiz sırasında, birden fazla faktöre yüklenen ve faktör yükleri arasındaki farkı 0,10’dan küçük olan maddeler ile faktör yükü 0,40’ın altında olan maddeler çalışma kapsamından çıkarılmıştır. Bu kriterleri karşılamayan maddeler elenmiş ve tek faktörlü bir yapıya sahip, 28 maddelik Yöneticilerde Empati Yoksunluğu Ölçeği yapılandırılmıştır. Tartışma – Analiz bulguları, ölçeğin kamu veya özel sektörde, yöneten-yönetilen ilişkisinin bulunduğu tüm kurum ve kuruluşlarda yöneticilerde empati yoksunluğunu ölçmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğunu göstermektedir.

Yerel Gıda Tüketim Değerinin Sürdürülebilir Turizm Kalkınmasına Etkisi: Turizm İşletmelerinde Bir Uygulama

Gökhan Onat — 2025-03-24

Amaç – Bu araştırma, yerel gıda tüketim değerinin (duygusal değer, sağlık değeri ve lezzet/kalite değeri) sürdürülebilir turizm kalkınmasına etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Yöntem – Çalışmada nicel araştırma yöntemi benimsenmiştir ve veriler anket aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmada, Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Rize’de yıldızlandırılan turizm işletmelerinde çalışan işgörenler araştırma evrenini oluşturmaktadır. SPSS ve AMOS 24 programı kullanılarak elde edilen verilerin çözümlenmesi ve analizleri gerçekleştirilmiştir. Yapısal eşitlik modellemesinden (YEM) yararlanılarak bu araştırma için oluşturulan modelin karmaşık yapısı test edilmiştir. Araştırmada normallik testleri, faktör analizi, korelasyon testleri gibi istatistiki analizlerden de yararlanılmıştır. Bulgular – Araştırma sonuçlarına göre, lezzet/kalite değerinin sürdürülebilir turizm kalkınması üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkisi olduğu bulunmuştur. Ancak, duygusal değer ve sağlık değerinin sürdürülebilir turizm kalkınması üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi olmadığı belirlenmiştir. Bu sonuç, turistlerin yerel gıdayı tercih ederken öncelikle lezzet ve kaliteye odaklandığını göstermektedir. Tartışma – Mevcut araştırmada yerel gıda tüketim değerinin sürdürülebilir turizm kalkınmasına etkisi incelenmiştir. Bulgulara göre, işgörenlerin yerel gıdayı tercih ederken öncelikle lezzet ve kaliteye odaklandığı, duygusal ve sağlık değerlerinin ise anlamlı bir etkisinin olmadığı belirlenmiştir. Bulgular, turizm işletmelerinin yerel gıdanın kalitesini artırmaya yönelik stratejiler geliştirmesi ve otantik yemek deneyimlerini teşvik etmesi gerektiğini göstermektedir. Yerel gıdanın, sürdürülebilir turizmi destekleyen stratejik bir araç olarak kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Stratejik İletişim Mesajları: R Programlama Dili İle Web Analitiği Uygulaması

Gökhan Türköz — 2025-03-24

Amaç – Bu çalışmanın amacı, stratejik yönetimin bir parçası olarak değerlendirilen stratejik iletişim yönetimi kapsamında özgün bir dış paydaş analizi yöntemi geliştirmek ve araştırmacılar ile stratejik iletişim profesyonellerine bu konuda bir kaynak sunmaktır. Yöntem – Stratejik iletişim yönetimi modeli, disiplinler arası bilgiye ihtiyaç duyduğundan bu araştırmada işletme yönetimi, yönetim ve organizasyon, iletişim araştırmaları, yönetim bilişim sistemleri ve bilgisayar bilimleri alanlarından faydalanılmıştır. Araştırma örneklemi olarak 2023 Fortune 500 en büyük şirketler listesinden Türkiye’de de faaliyet gösteren bir yerli sermaye şirketi ve bir yabancı sermaye şirketi seçilmiştir. Seçilen firmalara ait yerel, küresel ve holding seviyelerindeki internet haberleri ve sosyal medya paylaşımları; örgüt yapısı, örgüt kültürü, örgüt faaliyetleri ve stratejik yönetim anlayışı değişkenleri ekseninde incelenerek toplanan veriler iki aşamalı bir nitel analiz yöntemi geliştirilmiştir. Birinci aşamada R programlama dili ile web analitiği yöntemlerinden biri olan web kazıma yöntemi kullanılarak haber kaynaklarından veri toplanmış ve metin madenciliği uygulanmıştır. İkinci aşamada ise bu firmaların seçilen sosyal medya platformlarında paylaştıkları metin, görsel ve video mesaj içeriği incelenmiştir. Bulgular – Araştırma sonucunda, firmaların yerel, küresel ve holding seviyelerindeki stratejik iletişim uygulamalarının kendi içinde tutarlı ve bağlı olduğu üst örgüt (holding) kültürü ile uyumlu olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, sosyal medya ortamında her iki firmanın benzer mesajlara yönelik içerik ürettikleri gözlemlenmiştir. Tartışma – Günümüzde metin veri yapısının analizi için geliştirilmiş birçok yazılım, ortam ve araç bulunmakla birlikte, belirli yönlerden üstünlükleri olan R programlama dilinin kullanılması bu çalışmanın özgünlüğü açısından önemlidir. Gelecekteki araştırmacıların ve stratejik iletişim profesyonellerinin bu araştırmada sunulan yöntemi kullanarak dış paydaş analizi yapmaları ve bu yöntemi otomasyon uygulaması olarak geliştirmeleri önerilmektedir.

Yapay Zekâ Destekli Ürünlerde Müşteri Deneyimi Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Güvenirlik ve Geçerlilik Çalışması

Murat Başal — 2025-03-24

Amaç – Yapılan bu çalışma ile dijitalleşmenin bütünüyle etkili olduğu günümüzde Yapay Zekâlı ürünlerin hayatımızın her alanına dâhil olmasına bağlı olarak bu tarz ürünlerin müşteriler karşısında ne tür bir deneyimsel etkisinin olduğunu ölçebilmek amacıyla Yapay Zekâ Destekli Ürünlerde Müşteri Deneyimi ölçeğinin Türkçeye uyarlanma çalışmasının yapılması amaçlanmaktadır. Yöntem – Ping Wang , Kunyang Li, Qinglong Du, ve Jianqiong Wang (2024) tarafından geliştirilmiş olan orijinal Yapay Zekâ Destekli Ürünlerde Müşteri Deneyimi ölçeği bu kapsam dâhilinde öncelikli olarak uygun biçimde çeviri süreci ve uzman görüşleri alınarak Türkçeye çevirme süreci tamamlanmıştır. Çevirisi yapılan ölçek maddelerinin analizinin yapılması konusunda gerekli olan verileri toplamak için nicel yöntemler kullanılarak oluşturulan anket formu kullanılmıştır. Çalışma evreni konusunda kolayda örneklem yöntemi seçilerek 391 kişinin katılımıyla gerekli veriler sağlanmıştır. Veriler Google formlar üzerinden oluşturulan anket formu aracılığıyla elde edilmiştir. Çalışma verilerinin analiz konusunda SPSS 25.0 istatistik programı kullanılmıştır. Bulgular – Çalışma verilerinin analizi sonucunda N=391 olmasına bağlı olarak KMO katsayısı 0,775 şeklinde bulunmuştur. Ölçeğin tamamına ilişkin olarak içsel tutarlık değeri Cronbach Alpha α = 0,846’dır. KMO değer ölçümü 0,775 belirlenmiştir. Ayrıca Bartlet testi 3766,782, p: 0,000 çıkmıştır. Çalışmadaki alt boyutlar olarak Veri Yakalama Deneyimi (Cronbach's α = 0.782), Sınıflandırma Deneyimi (Cronbach's α = 0.840), Delegasyon Deneyimi (Cronbach's α = 0.829), Sosyal Deneyim (Cronbach's α = 0.887) ve Antropomorfik deneyim (Cronbach's α = 0.896) olarak belirlenmiştir. Ölçek toplamda 18 maddelik ifadeden oluşmaktadır. Tartışma – Değişim ve yeniliklere uygun biçimde şirketini adapte eden işletmeler için yapay zekâ rakiplerine fark atmak için önemli bir gereksinimdir. İşletmeler, müşterilerine hızlı kaliteli ürün ve hizmet sunarken memnuniyeti de hedeflemektedirler. Memnuniyet sağlama kapsamında kullanılan yapay zeka destekli ürünlerin müşteri deneyiminin ne derecede etkili olduğunu belirlemeye yönelik olarak geliştirilen ölçeğin orijinalinden Türkçeye çevrisi yapılmıştır. Geçerlilik ve güvenirlilik analizlerinin sonucunda 5 alt faktörden oluşan ve 18 maddelik bu ölçek Türkçeye çevrilerek akademik yönden çalışmalara katkı sağlayacak duruma getirildiği düşünülmektedir.

ESG Performance of Istanbul Stock Exchange Companies: An Impact Analysis on Firm Value and Profitability

Yasemin Yurtoğlu — 2025-03-24

Purpose - This study aims to analyze the relationship between environmental, social and governance (ESG) performance and financial performance of firms listed on Borsa Istanbul. The study compares firms in the BIST Sustainability Index with other firms in the BIST 100 Index. Design/methodology/approach - A balanced panel data set of 68 firms covering the period 2016-2022 is used. Tobin's Q and ROA are preferred for financial performance and independent variables include sustainability index (dummy), financial leverage, asset size, asset turnover, current ratio and market capitalization. Modelling was performed with panel data analysis. Findings - In the Tobin's Q model, inclusion in the BIST Sustainability Index has a negative impact on market valuation, but in the ROA model, they increase operational efficiency and profitability. With this, it is suggested that ESG practices are not totally suitably assessed by the market; however, they might develop operational performance. Discussion – It is submitted by the findings that market participants might underestimate the long-term advantages of sustainability practices. However, these practices develop operational efficiency and profitability and thus offer firms a competitive advantage. The need for further research and awareness on the financial effects of sustainability practices are highlighted by the study.

TFRS Kapsamında Entegre Rapor Uygunluğunun Finansal Performans Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul’da Yüksek Katma Değerli Firmalar Üzerine Bir Uygulama

Fırat Kınalı — 2025-03-24

Amaç – Entegre raporlama, firmaların finansal ve finansal olmayan bilgilerini tek bir raporda birleştiren bir kurumsal raporlama türüdür. İşletmelerin kısa, orta ve uzun vadede nasıl değer oluşturduğunu ve bu değeri nasıl koruduğunu açıklar. Bu sayede, şirketlerin sürdürülebilirlik ve stratejik yönetim süreçleri hakkında kapsamlı bir bakış sunar. Bu çalışmanın amacı, Borsa İstanbul’da işlem gören yüksek katma değerli firmaların yıllık faaliyet raporlarından içerik analizi yöntemiyle elde edilen 'entegre rapor uygunluk skorları' ile bilanço ve gelir tablosu verilerinden hesaplanan finansal ve piyasa oranlarıyla ölçülen finansal performansları arasındaki ilişkinin olup olmadığını panel veri analizi yöntemiyle belirlemektir. Yöntem – Çalışmada 2018-2022 yılları arasında Borsa İstanbul’da işlem gören ve faaliyetlerine kesintisiz olarak devam eden yüksek katma değerli 61 firmanın verilerinden yararlanılmıştır. Araştırmada entegre raporlama uygunluk skoru ve finansal performans arasındaki ilişkiyi test etmek amacıyla panel veri analiz yöntemi kullanılmıştır. Bulgular – Çalışmada entegre rapor uygunluk skorunun finansal performans üzerinde kısmi etkili olduğu tespit edilmiştir. Başka bir ifade ile, entegre rapor uygunluk skorunun finansal performans ile ilgili değişkenlerden bir kısmının üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir. Tartışma – Borsa İstanbul’da işlem gören firmaların entegre rapor uygunluk skorları finansal performanslarını etkilemektedir. Söz konusu firmaların içerik analizi yöntemiyle elde edilen entegre rapor skorlarının özellikle karlılık oranlarını etkilediği görülmüştür. Dolayısıyla firmaların entegre raporlamaya geçişi karlılıklarının artmasına yardımcı olacaktır.

The Effect of Employees' Perceptions of Internal Audit and Sustainability on Employee Performance

Sibel Aydemir — 2025-03-24

Purpose – The main purpose of this study is to examine the effect of employees' perceptions of internal audit and sustainability on their performance. Design/methodology/approach – In this context, a research was conducted on employees of a well-established, large-scale food and beverage company operating in Istanbul. Analyses were carried out using data obtained from 218 employees of the company through a random sampling method. Independent sample t-test, one-way ANOVA tests and multiple regression methods were used for data analysis and hypothesis testing. Results – The results of the study revealed that employees' perceptions of internal audit and sustainability significantly differ according to variables such as gender, age, education level, and work experience, and that only employees' perceptions of sustainability positively affect their performance. Discussion – In order for businesses to act as a whole with their employees and to have an efficient and sustainable structure, the strategies implemented within the business must be presented in a clear and understandable manner. In order for employees' motivation and sense of belonging to increase their performance, it may be more beneficial to support important strategic decisions such as internal audit and sustainability not only at the managerial level but also with employee participation.

Gelişmekte Olan Ülke Borsaları Arasındaki Etkileşim: Türkiye, Rusya, Çin ve Hindistan Borsaları Üzerine Ampirik Bir Uygulama

Nuray Yüzbaşıoğlu — 2025-03-24

Amaç - Bu çalışmada, gelişmekte olan ülkelerin borsa endeksleri arasındaki etkileşimin belirlenmesi ve bu etkileşimlerin kısa ve uzun vadeli dinamiklerinin ortaya koyulması amaçlanmıştır. Araştırma, özellikle Türkiye, Rusya, Çin ve Hindistan borsa endeksleri üzerine odaklanarak, yatırımcılar ve politika yapıcılar için gelişmekte olan ülke borsalarının ilişkilerine yönelik önemli bilgiler sunmayı hedeflemektedir. Yöntem – Ocak 2003 - Aralık 2023 dönemine ait aylık verileri üzerinde VAR (vektör otoregresyon) modeli uygulanmış ve Johansen eşbütünleşme analizi gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, Augmented Dickey-Fuller (ADF) birim kök testi, AR karakteristik polinom birim ters kökleri, gecikme sayısı testi, Johansen eşbütünleşme testi (Trace), normal dağılım testi ve Vektör Hata Düzeltme Modeli (VECM) uygulanarak borsalar arasındaki kısa ve uzun vadeli etkileşimler ortaya koyulmuştur. Bulgular – Analiz sonuçları, incelenen dört ülke borsası arasında kısa vadede önemli bir ilişki bulunmadığını göstermiştir. Ancak, uzun vadede bu borsalar arasında güçlü bir eşbütünleşme ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Bu durum, bu ülkelerin ekonomilerinin ve finansal piyasalarının birbirini etkilediğini ve uzun vadede benzer hareketler sergilediğini göstermektedir. Tartışma - Sonuçlar, gelişmekte olan ülkeler arasında ekonomik entegrasyonun ve finansal piyasalar arasındaki uzun vadeli ilişkilerin daha iyi anlaşılmasına olanak tanımaktadır. Bulgular kısa vadede borsaların bağımsız hareket ettiğini, ancak uzun vadede bu bağımsızlığın yerini karşılıklı etkileşimlere bıraktığını göstermiştir. Bu çalışma, yatırımcılar için portföy çeşitlendirme stratejileri geliştirme ve politika yapıcılar için finansal piyasalar arasındaki ilişkileri göz önünde bulundurarak ekonomik politikalar tasarlama açısından önemli bilgiler sunmaktadır.

Economic Growth and Corruption: Differential Dynamics in Developed and Developing Countries

Nil Çağlar — 2025-03-24

Purpose - The aim of this research is to analyze the relationship between the corruption perceptions and economic growth. For the purposes of the research, it has been examined whether the relationship in question differs in developed and developing countries. Design/methodology/approach – In this context, analyzes were made within the framework of panel data analysis using annual frequency data between 2009 and 2020 for 25 developing countries and 23 developed countries grouped within the scope of the World Bank country classification. Panel data analysis was performed separately to cover both the specified period and the pre-covid period. The gross domestic product variable used for economic growth is the dependent variable, and the corruption perception index variable, which is used as corruption, is used as the independent variable. Foreign direct investments, consumer price index taken as inflation, and foreign trade volume variables were used as explanatory variables. The study is based on the expectation that corruption negatively affects economic growth. Both level values and return values were used to make comparisons. 3 models were created on 2 different fictions. Findings - As a result of the analysis of the relationship between corruption and economic growth in the first scenario, no statistically significant effect was found for all countries, developed countries and developing countries in the entire period and pre-Covid period. Within the scope of the second construct, the relationship between corruption and economic growth was found to be statistically significant and positive at the 10% and 1% significance level in the developed countries group in the entire period and in the pre-Covid period, which is in the same direction as the expectation. In the group of developing countries, the relationship between corruption and economic growth was statistically significant for all periods, and it was concluded that corruption increases economic growth. Discussion- The results differ for both the covid period and the pre-covid period for developed and developing countries. In the developing country group, the results for all periods are opposite to expectations. When the results are examined in the general literature, it is noteworthy that while they support some studies, they also differ from some studies.

Turizm Sektöründe Çalışan Motivasyonu, İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık: Bibliyometrik Bir Analiz

Gül Erkol Bayram — 2025-03-24

Amaç-Bu çalışma, turizm sektöründe çalışanların motivasyonu, iş tatmini ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkileri incelemektedir. Çalışanların iş tatmini ve motivasyon düzeylerinin, işletmelerin sürdürülebilir başarısı ve hizmet kalitesi üzerindeki etkisini analiz etmek amaçlanmaktadır. Ayrıca, bu kavramların akademik literatürde nasıl ele alındığını bibliyometrik analiz yöntemiyle ortaya koyarak sektördeki eğilimleri belirlemeye katkı sağlamaktadır. Yöntem- Araştırmada, Web of Science veri tabanında yer alan örgütsel bağlılık, motivasyon ve iş tatmini konularında yayınlanan akademik makaleler bibliyometrik analiz yöntemiyle incelenmiştir. 1970-2025 yılları arasında yayımlanan toplam 7.191 makale analiz edilmiştir. VOSviewer yazılımı kullanılarak atıf analizi, yazar iş birliği ağı, kuruluş ve ülke bazlı katkılar ile anahtar kelime yoğunluk haritaları oluşturulmuştur. Çalışmada dil ve tema kısıtlaması yapılmamış, turizmle ilişkili tüm disiplinleri kapsayan yayınlar değerlendirilmiştir. Bulgular- analiz sonuçlarına göre, 2010’dan itibaren örgütsel bağlılık, motivasyon ve iş tatmini konularına yönelik akademik ilginin arttığı, özellikle 2019-2023 yılları arasında en yüksek atıf seviyesine ulaşıldığı tespit edilmiştir. En fazla atıf alan yazarlar arasında Prayag, Girish ve Uysal, Muzaffer öne çıkmaktadır. Turizm alanındaki çalışmalara en fazla katkı sağlayan kuruluş Hong Kong Polytechnic University, en fazla katkı sağlayan ülkeler ise ABD ve Çin’dir. En sık kullanılan anahtar kelimeler arasında "tourism", "motivation", "satisfaction" ve "job satisfaction" yer almaktadır. Tartışma- Çalışma bulguları, turizm sektöründe çalışanların örgütsel bağlılıklarının, iş tatminleri ve motivasyon seviyeleri ile doğrudan ilişkili olduğunu göstermektedir. Özellikle duygusal bağlılığı yüksek çalışanların, iş yerinde daha uzun süre kalma eğiliminde olduğu ve motivasyonlarının arttıkça iş tatminlerinin yükseldiği belirlenmiştir. Bu kapsamda, çalışanların motivasyonunu artırmaya yönelik esnek çalışma politikaları, adil ücretlendirme, kariyer gelişim fırsatları ve etkili liderlik uygulamalarının önemi vurgulanmaktadır. İşletmelerin bu faktörleri dikkate alarak insan kaynakları yönetim stratejilerini geliştirmeleri, turizm sektöründe sürdürülebilir başarı ve rekabet avantajı elde etmeleri açısından kritik bir unsur olarak değerlendirilmektedir.

Ofis Kiralarının Kestiriminde Makine Öğrenmesi Yaklaşımları ve Pazar Analizi

Uğur Şen — 2025-03-24

Amaç – Ofis kiralarının tespiti yeni ofis gelişim alanlarının, gayrimenkul yatırımlarının yönlendirilmesi ve planlama stratejilerinin oluşturulmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu amaçla kullanılan geleneksel değerleme yöntemlerinin değişkenler arasındaki karmaşık ilişkileri tam olarak açıklayamadığı, daha kısıtlı verilere ve öznel değerlendirmelere dayandığı ve böylece ofis kiralarının belirlenmesinde önemli hata paylarına neden olduğu görülmektedir. Bu araştırma, Ankara ili Çankaya ilçesindeki ofis kiralarının belirlenmesinde geleneksel değerleme yöntemleri ile makine öğrenmesi yöntemlerini karşılaştırarak, hangi yaklaşımın daha düşük hata sağladığını belirlemeyi amaçlamaktadır. Yöntem – Araştırmada, 2019-2024 yılları arasında Çankaya ilçesine ait ofis kira verileri kullanılmıştır. Geleneksel değerlerme yöntemlerinden Emsal Değer Analizi; makine öğrenmesi yöntemlerinden Çoklu Doğrusal Regresyon, Ridge Regresyonu, Lasso Regresyonu, Karar Ağaçları, Rasgele Orman, k-En Yakın Komşu, Radyal ve Doğrusal Çekirdekli Destek Vektör Makinesi, XGboost Modeli, Yapay Sinir Ağları yöntemleri uygulanmıştır. Kök Hata Kareler Ortalaması (Root Mean Square Error - RMSE), Ortalama Mutlak Hata (Mean Absolute Error - MAE), Göreceli Kök Hata Kareler Ortalaması (Relative Mean Square Error - rMSE), ve Göreceli Ortalama Mutlak Hata (Relative Mean Absolute Error - rMAE) hata ölçütleri kullanılarak model performansları karşılaştırılmıştır. Bulgular – Analiz sonuçlarına göre, Rasgele Orman algoritması en düşük hata oranlarını sağlayarak en başarılı tahmin performansını göstermiştir. Geleneksel değerleme yaklaşımı, değişkenler arası etkileşimi tam olarak yansıtamazken, makine öğrenmesi modelleri ile daha hassas kestirim değerleri elde edilmiştir. Tartışma – Makine öğrenmesi yöntemleri, dinamik piyasa koşullarına uyum sağlayarak ofis kiralarının değerlemesinde önemli avantajlar sunmaktadır. Araştırma, gayrimenkul sektöründe veri odaklı ve yenilikçi karar destek sistemlerinin geliştirilmesine katkı sağlamaktadır.

İçsel Pazarlama Uygulamalarının Çalışanların İş Tatminine Etkisinde Örgütsel Adaletin Aracılık Rolü: Bir Savunma Sanayi İşletmesinde Uygulama

Arife Şeyda Saf — 2025-03-23

Amaç – Bu çalışmada içsel pazarlama uygulamalarının iş tatmini üzerindeki etkisi ve örgütsel adalet algısının aracılık rolünün belirlenmesi amaçlanmaktadır. Yöntem – Araştırmanın ana kütlesini; Türkiye’de savunma sanayi sektöründe çalışan mühendisler oluşturmaktadır. Araştırmada, olasılıklı olmayan örnekleme yöntemlerinden kolayda örnekleme yönteminden yararlanılmış ve araştırmanın hipotezleri, Ankara’daki bir savunma sanayi işletmesinde görev yapan mühendislerden oluşan bir örneklem üzerinde test edilmiştir. Veri toplama aracı olarak çevrimiçi anket kullanılmış ve analize elverişli 225 geçerli ankete ulaşılmıştır. Araştırmanın hipotezlerini test etmek için Basit Doğrusal Regresyon ve aracılık etkisine ilişkin hipotez testi için de Hayes tarafından geliştirilen Process Macro (Model 4) kullanılmıştır. Bulgular – Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre içsel pazarlama uygulamalarının iş tatmini ve örgütsel adalet algısı üzerinde pozitif bir etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanı sıra, örgütsel adalet algısının içsel pazarlama uygulamalarının iş tatminine olan etkisinde aracılık rolü üstlendiği tespit edilmiştir. Tartışma – Çalışanların iş tatminini arttırmak isteyen işletmelerin, içsel pazarlama uygulamalarını kullanmasının faydalı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışanların işletmelerine dair adalet algılarının sağlanabilmesi için içsel pazarlama uygulamaları büyük öneme sahiptir. İşverenlerinin ödülleri dağıtırken, çalışanlarıyla ilişki kurarken ve işletme prosedürlerini uygularken adil olduğuna inanan çalışanların iş tatmininin arttığı görülmüştür. Örgütsel adalet algısının içsel pazarlama uygulamalarının iş tatmini üzerindeki etkisinde bu etkiyi arttırıcı rol oynadığı söylenebilmektedir.

Responsible Leadership, Work Engagement and Meaningful Work Relationship in Organizations

Yasemin Gülbahar — 2025-03-24

Purpose – While traditionally, the workplace primarily focused on fulfilling individuals' basic needs, there is a growing recognition of the importance of meeting psychological needs as well. Employees now desire well-being, satisfaction, and a sense of meaning in their work lives. Factors such as meaningful work, job resources, and leadership styles play a crucial role in fostering these positive experiences and influencing organizational commitment. Therefore, this study aims to investigate the impact of responsible leadership and meaningful work on work engagement among female employees in the automotive sector within the Ankara Organized Industrial Zone (OSTİM). Specifically, the study will examine the direct effects of responsible leadership on work engagement and the mediating role of meaningful work in this relationship. This focus on responsible leadership stems from its increasing recognition as a critical aspect of responsible leadership that considers the needs of various stakeholders while promoting individual and organizational well-being.
Design/methodology/approach – This research was conducted in Ankara Organized Industrial Zone (OSTIM) in Turkiye with a sample of 242 people.
Findings – It was concluded that responsible leadership positively impacts work engagement and that meaningful work mediates this relationship.
Discussion – This study examined the impact of responsible leadership on work engagement, with a specific focus on the mediating role of meaningful work, among female employees in the automotive sector within the Ankara Organized Industrial Zone (OSTİM). The findings indicated a significant positive relationship between responsible leadership and work engagement, and further revealed that meaningful work partially mediated this relationship. These results offer valuable theoretical contributions and practical implications for organizations and managers.