Döviz Kuru, Faiz Oranı ile BİST100 ve BİST Ulaştırma Endeksi Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi

Özet

Amaç – Bu çalışma ile döviz kuru (Amerikan Doları), faiz oranı (devlet tahvili faiz oranı) ile Borsa İstanbul Ulaştırma (XULAS) endeksi ve Borsa İstanbul 100 (BIST 100) endeksleri arasındaki ilişkinin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Ayrıca çalışmanın sonuçları ile geçmişteki yapılan çalışmalar arasında ne derece tutarlık olduğu test edilmek istenmektedir. En önemlisi de ulaştırma endeksi ile yapılan çalışma bulunmamakta olup, alanyazına katkı sağlamak bu çalışmanın diğer yapılma amaçlarından biridir. Yöntem – Çalışmada dönem aralığı mümkün olduğu kadar geniş tutulmak istenmiş olsa da verilere ulaşabilme kıstasından dolayı 04.07.2006 - 31.12.2019 dönemi arasındaki değişkenlere ait günlük veriler kullanılmıştır. Çalışmada, simetrik nedensellik ilişkisinin incelendiği Toda-Yomamato (1995) nedensellik testi ile asimetrik nedensellik ilişkisinin incelendiği Hatemi J (2012) nedensellik testleri kullanılarak değişkenler arasındaki ilişkiler analiz edilmiştir. Bulgular – Toda-Yamamato (1995) nedensellik testine göre, dolar kurundan Borsa İstanbul100 ve Ulaştırma endeksine doğru tek yönlü nedensellik ilişkilerinin olduğu tespit edilmiştir. Asimetrik nedensellik analizi sonuçlarına göre, farklı anlamlılık düzeylerinde (%1, ve %10- çoğunluğu %1 olmak üzere) dolar kurunda yaşanan tüm pozitif ve negatif şoklardan BIST100 endeksindeki aynı şekilde pozitif ve negatif şoklara doğru çift yönlü bir nedenselliğin olduğu tespit edilmiştir. Fakat Hatemi-J asimetrik nedensellik analizine göre, faiz oranında yaşanan pozitif şoklardan BIST100 endeksinde meydana gelen pozitif şoklara doğru çift yönlü nedensellik tespit edilmiştir. Tartışma – Türkiye’de dolar kuru değişkeninin gerek BIST100 endeksi gerekse de BIST Ulaştırma endeksi üzerinde önemli etkileri tespit edilmiş olup, işletmeler ve yatırımcılara hisse senedi fiyat ve getiri tahminlerinde önemli bir gösterge olduğu düşünülmektedir. Analizde ortaya çıkan bulgular ışığında, dolar kuru değişkeninin BIST Ulaştırma endeksini tahmin etmede bir gösterge olarak kabul edilebileceği, fakat faiz oranı ile ilgili değişimlerin BIST Ulaştırma endeksini açıklama gücünün olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.