Geleneksel Performans Değerlendirme Ölçütlerinin Ekonomik Katma Değere Etkisi: Bilişim Endeksi Uygulaması (XBLSM)

Özet

Amaç – Ekonomik Katma Değeri (EVA) açıklamak için geleneksel performans değerleme yöntemlerinin gücünü analiz etmektir. Yöntem – Bu çalışmada 2008-2017 yıllarında BİST Bilişim Endeksi’ndeki firmaların mali verileri analiz edilmiştir. Analizde, geleneksel performans değerleme ölçütleri olarak şu oranlar kullanılmıştır: Aktif karlılık oranı, öz sermaye karlılık oranı, hisse başı kazanç oranı, fiyat-kazanç oranı, piyasa değeri/defter değeri oranı ve satışların getirisi oranı. BİST Bilişim Endeksi’ndeki firmalar faaliyet alanlarına göre alt sektörlere ayrılmıştır. Bu alt sektörler yazılım, iletişim ve donanım pazarlamasıdır. Regresyon analizi ve oto korelasyon testleri kullanılmış ve standart sapma hesaplanmıştır. Tüm işlemler IBM SPSS Statistics 26 ile yapılmıştır. Bulgular – Bu çalışmada EVA’yı en anlamlı sonuçlarla açıklayan regresyon modelleri hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda yazılım alt sektörü, aktif karlılık oranı ve öz sermaye karlılık oranından oluşan model ile %71,2 oranında açıklanabilmektedir. Donanım pazarlaması alt sektörü, hisse başına kazançtan oluşan model ile %57,8 oranında açıklanabilmektedir. İletişim alt sektörü, öz sermaye karlılık oranı ve satışların getirisinden oluşan model ile %52,6 oranında açıklanabilmektedir. Yazılım alt sektöründeki firmaların 10 yıllık EVA değerlerinin standart sapmasının diğer alt sektör firmalarına göre daha düşük olduğu hesaplanmıştır. Tartışma – BİST Bilişim Endeksi’ndeki firmaları faaliyet konularına göre ayırarak analiz etmek, faaliyet alanlarının dinamiklerinden kaynaklı olarak farklı sonuçlar çıkarmıştır. Geleneksel performans değerlendirme ölçütleri ile en yüksek oranda açıklanabilen alt sektör yazılım olmuştur. Bu durum sektörel bazı özelliklerden olduğu düşünülmektedir. Yazılım firmalarının standart sapmalarının daha düşük olması ise yazılım sektörünün daha istikrarlı EVA ürettiğini ifade eder. Yatırımcılar, EVA tahmin modeliyle karmaşık hesaplamalar ile uğraşmayıp daha basit işlemler gerektiren hesaplamalar ile sonuca ulaşabilir. Karar süreçleri hızlanabilir.