Duygusal Emek Davranışı ve Tükenmişlik Arasındaki İlişki: Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Etkisi

Özet

Amaç – Bu çalışmada sağlık personellerinin duygusal emek davranışı ve tükenmişliği arasındaki ilişki ve bu ilişkide örgütsel özdeşleşmenin aracılık etkisinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Yöntem – Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü Sağlık Araştırmaları Şube Müdürlüğü Özel Yataklı Sağlık Hizmetleri Şube Müdürlüğüne bağlı özel yataklı hastanelerde çalışan 784 sağlık personelleri oluşturmaktadır. Betimleyici istatistikler, korelasyon analiz(leri), geçerlilik ve güvenirlik testleri ve keşfedici faktör analizleri için SPSS paket programı kullanılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizleri, path analizleri ve aracılık etkisi analizleri için de YEM (AMOS) paket programı kullanılmıştır. Bulgular – Yapısal eşitlik modellemesi sonuçlarına göre; duygusal emeğin yüzeysel davranış, derinden davranış ve doğal davranış boyutlarının tükenmişliğin kişisel başarı hissinde azalma, duygusal tükenme ve duyarsızlaşmaya etkisi olduğu görülmektedir. Örgütsel özdeşleşme üzerinde ise duygusal emeğin derinden davranış ve doğal davranış boyutlarının etkisinin olduğu görülmektedir. Örgütsel özdeşleşmenin de tükenmişliğin kişisel başarı hissinde azalma, duyarsızlaşma ve duygusal tükenme üzerinde etkisi olduğu görülmektedir. Yüzeysel davranışın örgütsel özdeşleşme üzerinde etkisi bulgulanmadığı için, yüzeysel davranışın tükenmişliğin kişisel başarı hissinde azalma, duygusal tükenme ve duyarsızlaşmaya etkisinde örgütsel özdeşleşmenin aracılık etkisi test edilememiştir. Derinden davranışın tükenmişliğin kişisel başarı hissinde azalma, duygusal tükenme ve duyarsızlaşmaya etkisinde örgütsel özdeşleşme, tam aracılık rolü oynamaktadır. Doğal davranışın tükenmişliğin kişisel başarı hissinde azalma ve duyarsızlaşmaya etkisinde örgütsel özdeşleşme kısmi aracılık rolü oynarken ve duygusal tükenmeye etkisinde ise tam aracılık rolü oynamaktadır. Tartışma – Sağlık sektöründeki işin ve çalışanların, önem ve değerinin dikkate alınması gerekmektedir. Çünkü, sağlık personelleri sadece fiziksel ve zihinsel emekle çalışmamaktadır. Bunlara ek olarak duygularını da bir emek unsuru olarak sürece dahil etmektedirler. Örgütler için örgütüyle özdeşleşme yaşayan çalışanlar değerlidir. Bu nedenle de her bir sağlık personelinin duygularına ve duygularının davranışa dönüşme sürecine yönetim tarafından mümkün olduğunca özen gösterilmelidir. Sağlık personellerinin örgütüyle bir bütün olması için yönetimin onlara yönelik anlayış ve desteğini açıkça ortaya koyması gerekir. Böylece, çalışma ortamında karşılaşılan çeşitli olaylara ve durumlara karşı sağlık personel(ler)inin tepkileri doğrudan gözlemlenebilir. Sağlık personellerinin tükenmişlik yaşamalarına yol açan unsurların tespit edilmesi ve sorunun en başta ortadan kaldırılması için önlemler alınabilir.