Mesleki Canlılık Kazanımında İş-Aile Zenginleşmesinin Rolü: Yapısal Eşitlik Model Analizi

Özet

Amaç – İş-aile zenginleşmesi kaynakların korunumu kuramı çerçevesinde çalışanların mesleki canlılıklarını sağlamada etkili olan kaynaklar arasında görülmektedir. Dolayısıyla çalışanların iş-aile zenginleşmeleri arttıkça mesleki canlılıklarının da artacağı düşünülmektedir. Buradan hareketle bu çalışmada iş-aile zenginleşmesinin mesleki canlılık üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Yöntem – Araştırmanın evrenini Sinop İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nün 2019 yılı verilerine göre, özel okul ve devlet okulu kapsamında görev yapan toplam 2215 öğretmen oluşturmakta, örneklemini ise bu evren içerisinden kolayda örnekleme yöntemiyle ulaşılan 314 öğretmen oluşturmaktadır. Nicel veri analizi yöntemi uygulanarak yapılan bu çalışmada, 5’li likert tipi ölçekler kullanılmış, değişkenler arasındaki ilişki korelasyon analizi ile tespit edilmiş, ardından araştırma hipotezleri yapısal eşitlik modeli ile analiz edilmiştir. Bulgular – Araştırmadan elde edilen bulgular sonucunda, iş-aile zenginleşmesinin işten aileye zenginleşme ve aileden işe zenginleşme alt boyutlarının mesleki canlılık üzerinde yüksek düzeyde pozitif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olduğu (sırasıyla; Standardize β=0.505, p≤0.05; Standardize β=0.367, p≤0.05) gözlenmiş ve mesleki canlılığın %70’inin iş-aile zenginleşmesi ile açıklanabileceği sonucuna ulaşılmıştır (R2=0.701). Tartışma – Kaynakların korunumu kuramı çerçevesinde oluşturulan araştırma modeli ve hipotezlerin analiz bulgu ve sonuçlarına göre doğrulandığı görülmüştür. İş-aile zenginleşmesi, aile ve işe ilişkin rollerin birbiriyle çatışma yerine uyum bileşenleri üzerine kurulu olduğunu ifade etmektedir. Alan yazında genellikle çatışma perspektifinden incelenmiş olan bu yaşam alanlarının pozitif psikoloji çerçevesinde uyum ve olumlu etki üzerinden incelenmesi yüksek performans ve etki açısından gereklilik olarak görülebilir. Gerçekten bireyler bir bütün olarak değerlendirildiğinde, yaşamlarının farklı alanlarına ilişkin rollere de analitik ve eşgüdümlü bir şekilde bakılması gerekmektedir. Empati ve hoşgörünün de belirleyenleri olarak görülen bu bakış açısıyla bireylerin her yönüyle sağlıklı ve yüksek performanslı olması sağlanabilir.