Türkiye’de Elementer Branşlarda Faaliyet Gösteren Sigorta Şirketlerinin Finansal Performansını Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Analizi ile Belirlenmesi

Özet

Amaç – Bu çalışmada, Türkiye’de 2010-2020 döneminde hayat dışı sigorta sektöründe faaliyette bulunan sigorta şirketlerinin karlılık performansı üzerinde etkili olan faktörlerin dinamik panel veri analizi kullanılarak tespit edilmesi amaçlanmıştır. Yöntem – Çalışmada, Türkiye’de faaliyette bulunan 28 hayat dışı sigorta şirketinin verileri kullanılarak dengeli bir panel oluşturulmuştur. Sigorta şirketlerinin karlılık performansını etkileyen faktörleri belirlemek için doğrusal bir regresyon modeli tahmin edilmiştir ve tahminci olarak Blundell-Bond (1998) tarafından geliştirilen iki aşamalı sistem GMM tahmincisi kullanılmıştır. Finansal performans, aktif karlılığı (AK) ve özkaynak karlılığı (ÖK) olmak üzere iki alternatif değişkenle ölçülmüştür. Bulgular – Aktif karlılığı modelinin analiz sonuçlarına göre; bir yıl gecikmeli aktif karlılık oranı, şirket büyüklüğü, yatırım karlılığı oranının hayat dışı sigorta şirketlerinin aktif karlılığını anlamlı ve pozitif; likidite oranı, faaliyet giderleri, kaldıraç oranı ve hasar prim oranının ise aktif karlılığını anlamlı ve negatif etkilediği bulgusuna ulaşılmıştır. Özsermaye karlılığı modelinin analiz sonuçlarına göre; bir yıl gecikmeli özsermaye karlılığı ve şirket büyüklüğünün, hayat dışı sigorta şirketlerinin özsermaye karlılığını anlamlı ve pozitif; sermaye yeterlilik oranı, hasar prim oranı, BİST’e kote durumunu temsil eden kukla değişkeni ve yabancı ortaklığını temsil eden yabancı payı kukla değişkeninin ise özsermaye karlılığını anlamlı ve negatif etkilediği bulgusuna ulaşılmıştır. Tartışma – Türkiye’de sigorta sektöründe finansal performansı artırmak için sigorta şirketlerinin karlılık performansını negatif etkileyen değişkenleri kontrol altında tutarak, karlılık performansını pozitif etkileyen değişkenlerin oranlarını artırmaya yönelik politikalar izlemeleri gerektiği düşünülmektedir. Ayrıca Türkiye’de sigorta bilincinin oluşturulması için ülke çapında çalışmalar yapılması ve devlet tarafından diğer sigorta ürünlerine de bireysel emeklilikte olduğu gibi vergi indirimi yapılması ile prim üretiminin artacağı düşünülmektedir.