Aşırı İş Yükünün Tükenmişliğe Etkisinde Özyeterlik ve Dayanıklılığın Aracılık Rolü

Özet

Amaç – Bu çalışmanın amacı, özel sektör çalışanlarının yaşadıkları aşırı iş yükü algılarının tükenmişliklerine olan etkisini ve bu etkide sahip oldukları özyeterlik ve dayanıklılık durumlarının aracılık rolünü, bir model çerçevesinde test etmek ve incelemektir. Yöntem – Çalışmanın örneklemini Isparta İlinde özel sektör firmalarında çalışan 560 katılımcı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamak için anket yönteminden yararlanılmış ve katılımcılara tesadüfî olmayan kartopu yöntemi ile anketler ulaştırılmıştır. Verilerin yapısal eşitlik modellemesine uygun hale getirilmesi için doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Araştırmada kullanılan değişkenler arasındaki ilişkileri test etmek için Pearson korelâsyon analizi, araştırma modelini test etmek için ise AMOS programından elde edilen yapısal eşitlik modeli analizi yapılmıştır. Bulgular – Yapılan korelâsyon analizi sonuçlarına göre katılımcıların aşırı iş yükü, tükenmişlik ve dayanıklılıkları arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Özyeterliğin yalnızca dayanıklılık ile arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. YEM analizi sonuçlarına göre katılımcıların aşırı iş yükü algılarının, tükenmişliklerine pozitif yönlü anlamlı bir etkisi varken; dayanıklılıklarına, negatif yönlü bir etkisi olduğu görülmüştür. Katılımcıların aşırı iş yükü algılarının tükenmişliğe olan etkisinde, sahip oldukları dayanıklılığın aracılık rolü bulunmuştur. Ayrıca kadın çalışanların tükenmişlik düzeylerinin erkek çalışanlardan fazla olduğu, erkek çalışanların da sahip oldukları dayanıklılık ve özyeterlik düzeylerinin kadın çalışanlardan daha fazla olduğu araştırmanın bir diğer sonucudur. Tartışma – Araştırmanın bulguları doğrultusunda, aşırı iş yükünün örgütsel ve bireysel birçok olumsuz etkisinin yanında tükenmişlik üzerindeki etkisinin azaltılması için psikolojik sermaye bileşenlerinden dayanıklılık ve özyeterlik becerileri, iyileştirici bir etkiye sahip olabileceği söylenebilir. Çalışmanın bulguları, önceki araştırmalardan elde edilen sonuçlar ve literatür ışığında tartışılmıştır.