Basel Uygulamalarının Doğuşu ve Türk Bankacılık Ekosistemi Üzerindeki Etkileri

Özet

Amaç – Bu çalışmanın amacı, özellikle 20.yüzyılda başlayan küreselleşmenin dünya ekonomisine olan etkilerini kronolojik olarak inceleyerek, Basel kriterlerin ortaya çıkış süreci ve bankacılık sektörünün olası risklere karşı alması gereken tedbirleri içeren belirlenmiş düzenlemeleri açıklamak, söz konusu düzenlemelerin Türkiye’deki uygulanma aşamalarını ve Türkiye’deki finansal sisteminin belirlenen kriterlere olan uyum süreçleri hakkında bilgi vermektir. Bu kapsamda; ilk olarak Basel I, sonra Basel II ve akabinde Basel III Kriterleri hakkında açıklayıcı bilgiler verilmiş, sonrasında yaşanan krizler doğrultusunda ortaya çıkan eksikliler ve kriterlere yapılan eleştirilere yer verilmiştir. Ayrıca yayımlanan tüm Basel kriterlerine Türk Bankacılık Sisteminin uyum süreçlerinde yaşanan olumlu ve olumsuz durumlar hakkında bilgi verilmiştir. Yöntem – Bu çalışmada, 1800 ve 1900’lü yıllardan itibaren dünya genelindeki ekonomik yapının değişimi ve gelişimi irdelenerek, Basel Komitesinin kurulmasına kadar olan süreçteki dünyada var olan ekonomik tablo resmedilmeye çalışılmıştır. Küreselleşme ile birlikte dünya ekonomik sisteminde yaşanan krizlerin nedenleri ve sonuçları hakkında bilgilendirmeler yapılmış, temel makroekonomik değişkenlerin arasında ilişkiler kurularak uluslararası alanda faaliyet gösteren bankacılık sektöründeki oluşan verilerin ve Türkiye bankacılık sektöründeki verilerin kıyaslaması, karşılaştırmalı analiz tekniği yöntemine göre incelenmiştir. Çalışmanın odak noktası bankaların sermaye yeterlilik Rasyoları ve kredi hacimlerinden oluşturmaktadır. Bulgular – Finansal ekosistem içindeki en önemli unsurlar olarak kabul edilen bankacılık sisteminin maruz kaldığı en büyük risklerin sermaye yeterlilik ve likidite riskleri olduğu geçtiğimiz yüzyıl ve son yirmi yılda meydana gelen güçlü finansal krizler neticesinde çok daha net bir şekilde anlaşılmıştır. 1900’lü yıllarda yaşanan çeşitli bunalım ve krizler, 2000-2001 yıllarını kapsayan dönemdeki ülkemizde yaşanan kriz ve 2007 yılında Amerika’da başlayarak süratle küresel boyutta etkisi hissedilen krizlerin sonucunda bankacılık sektörü için çok daha önemli sermaye yeterlilik çalışmaları ve beraberinde diğer piyasa düzenlemelerin gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Tartışma – Araştırmanın sonucunda; Basel Kriterleri öncesi Dünya ekonomik siteminin durumu hakkında bilgi verilmiş, Basel Kriterleri sonrasında Türk finansal sektörün taşıyıcı yapıları olan bankacılık sektörüne Basel uygulamalarının etkileri değerlendirilerek araştırma BDDK ve TBB’nin yayınladıkları nicel veriler kullanılarak örneklendirilmiştir. Basel I, Basel II ve Basel III uygulamalarının Türk finansal sistemindeki tesirleri değerlendirilirken, bankalara ait mali veriler ve detayında asgari sermaye yeterlilikleri ölçek alınmıştır. Yapılan araştırma neticesinde, Türkiye’deki finans sisteminin 2001 krizi sonrası alınan önlemler doğrultusunda sermaye yeterlilik anlamında daha sağlam bir yapıda bulunduğu ve Basel Kriterlerine uyum noktasında sorun yaşamadığı sonucuna ulaşılmıştır.