Türkiye’de Reel Efektif Döviz Kurunun Turist Başına Düşen Ortalama Harcama Miktarı Üzerindeki Etkisi

Özet

Amaç – Türkiye’de döviz kurlarının turistlerin yapmış oldukları harcama miktarı üzerinde önemli bir etkisi olduğu görülmektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, Türkiye’nin 2002 ila 2022 yılları arasındaki döneminde reel efektif döviz kuru ile turist başına düşen ortalama harcama miktarı arasındaki ilişkiyi ekonometrik yöntemlerle açıklamaktır. Yöntem – Modelde bağımlı değişken olarak turist başına düşen ortalama harcama miktarı, bağımsız değişken olarak ise reel efektif döviz kuru ele alınmıştır. Değişkenler arasındaki uzun dönem ilişki, Johansen eşbütünleşme modeli, kısa dönemli ilişki ise vectör hata düzeltme modeli ile tahmin edilmiştir. Değişkenler arasındaki nedenselliğin yönü, VECM temelli Granger nedensellik testiyle analiz edilmiştir. Bulgular – Reel efektif döviz kuru ile turist başına düşen ortalama harcama miktarı arasında hem kısa hem de uzun dönemde ilişki mevcuttur. Uzun dönemde reel döviz kurundaki %1’lik artış turist başına düşen ortalama harcama miktarını %0.18 artırmaktadır. Ayrıca uzun dönemde reel döviz kurundan turist başına düşen ortalama harcama miktarına doğru tek yönlü, kısa dönemde ise çift yönlü nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Tartışma – Çalışmada, ekonometrik yöntemlere bağlı olarak Türkiye’de reel efektif döviz kurunun turist başına düşen ortalama harcama miktarı üzerindeki etkisinin pozitif ve anlamlı olduğu görülmüştür. Dolayısıyla Türkiye’de turist başına düşen ortalama harcama miktarının artması ve buna bağlı olarak da turizm gelirlerinin artış gösterebilmesi için reel döviz kurunun artması yani Türk Lirası’nın değer kazanması gerekmektedir.