Finansal Performansın Dupont Tekniği ile Yapısal Eşitlik Modeli Üzerinden Analizi

Özet

Amaç – Dupont analizi işletmenin aktif karlılığı ve özsermaye karlılığı üzerindeki birden çok oranın birbirleriyle olan ilişkisini bir arada gösteren bir analiz tekniğidir. Bu çalışmada Dupont analiz tekniği ile yapısal eşitlik modeli üzerinden bir işletmenin finansal performansını etkileyen değişkenlerin Aktif Karlılığı ve Özsermaye Karlılığı üzerindeki etkisinin bütünü oluşturan parçalarla birlikte görsel bir zemin üzerinde ortaya çıkartılıp her bir değişkenin bütüne yaptığı etkinin görülmesi ve karlılığın artırılabilmesi için hangi unsurlara ağırlık vermesi gerektiğinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Yöntem – Finansal performansı ölçmek için DuPont tekniği ile Smart PLS 4.0 programı aracılığıyla yapısal eşitlik modeli kullanılarak yol analizi yapılmıştır. İkinci nesil analiz teknikleri arasında gösterilen yeni geliştirilmiş ve modeldeki karmaşık ilişkileri daha iyi tahmin edebilen varyans tabanlı kısmi en küçük kareler (PLS) yapısal eşitlik modeli (Structural Equation Modeling-SEM) ile hem gözlenen hem de örtük değişkenlerin aralarındaki ilişkilerin ortaya çıkartılmıştır. Bulgular – Yapısal eşitlik modeli ile yapılan yol analizi sonucunda Aselsan A.Ş. için ROA üzerinde alacak devir hızının net kar marjına göre daha fazla pozitif etki sağladığı ve işletmenin alacak devir hızını artıracak önlem ve tedbirler almak suretiyle karlılık performansına daha fazla katkı sağlayabileceği öngörülmektedir. Ayrıca Aselsan A.Ş.’nin izlediği finansal kaldıraç politikasının ROE üzerinde pozitif etki yaratmakta ve ROA üzerinde varlık devir hızının etkisinin daha fazla olması, işletmenin bu rasyoya daha fazla ağırlık vermesi ile karlılık performansını daha da fazla artabilecektir. Tartışma – Yapısal eşitlik modeli ile yapılan yol analizinde gözlenen ve gizil değişkene ait verilerin aynı zaman diliminde ortaya çıktığı varsayılmaktadır. Yapısal eşitlik modeli zaman değişkenini modele katmamaktadır. Bu çalışma için de bütün verilerin aynı zaman diliminde ortaya çıktığı varsayımı kabul ederek analiz yapılmıştır.