Türkiye’de Döviz, Faiz ve Bankacılık Kaynaklı Finansal Kırılganlıkların Temel Belirleyicilerinin Analizi

Özet

Gerek Türkiye, gerekse global ekonomilerin son çeyrek yüzyılda yüzyüze geldiği finansal krizlerden çıkarılan en temel ders, bir yandan bu krizleri tetikleyen nedenlerin dikkatli biçimde tespit edilerek üzerine gidilmesinin, diğer yandan bundan sonra olması muhtemel krizlere karşı finansal kurumları güçlendirici mekanizmalar, kurumsal yapılar ve yeni bir finansal mimarinin kurgulanmasının gerekliliğidir. Türkiye'de de döviz, faiz (borç) ve bankacılık kaynaklı kırılganlıkların hangi temel nedenlerden ileri geldiğinin doğru ve zamanında tespiti, soruna doğrudan çözüm bulma konusunda düzenleyicilere ışık tutacak ve ortaya çıkması muhtemel şok ve buhranların önüne geçecek ya da etkilerini azaltacaktır. Çalışmada, ülke gerçekleri ile uyumlu biçimde, finansal kriz türlerinin birbirinden bağımsız ortaya çıkmadığı, bilakis birbirinden etkilenmek ve birisinin diğerini tetiklemesi şeklinde ikiz kriz ya da üçlü krizler şeklinde ortaya çıktığı gözlemi ile Türkiye'ye özgü teşhis ve öneriler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Buna göre Türkiye'de son yirmi beş yılda yaşanan finansal krizleri tetikleyen faktörlerin başında düşük milli gelir düzeyi, zayıf özkaynak yapısı, düşük banka karlılığı, yetersiz döviz rezervi, yüksek enflasyon, açık pozisyon-sıcak para politikası, ülkeden döviz çıkışı, manipülatif kredi derecelendirme notları ve bankaların aracılık misyonunu terk ederek risksiz getiri sağlayan enstrümanlara yönelmesi gibi temel göstergeler gelmektedir.