Kırgızlar’ın Yönetim Sistemleri ve Sosyal Yapılarının Manas Destanındaki İzdüşümleri

Özet

Manas destanı Kırgızlar’ın geçmişten günümüze kadar uzanan tarihi olaylarını edebi ölçülerde bizlere ulaştıran kültürel bir değerdir. Bir halkın maneviyatının, tarihi ve estetik varlığının milli duygular çerçevesinde edebi sahaya yansıması olan destanlar, milli kültürün ve tarihin ortak değerleri içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Bu bağlamda Kırgız tarihinin şiirsel ifadesi olarak da tanımlayabileceğimiz “Manas Destanı” bütün Türk dünyasını aynı köklerde buluşturacak değerlerden biri olarak ayrı bir yere sahiptir. Manas Destanı Kırgızlar’ın yaşayış biçimini, duygu ve düşüncelerini, tarihini, onların dış düşmanlara karşı verdikleri mücadeleyi, dünya görüşlerini, sosyal ve ruh dünyalarını yansıtan gelenek ve göreneklerini ahlak ve din telakkilerini anlatan bir Kırgız mecmuası gibidir. Destanda Kırgız halkını han olarak yöneten Manasın babası Cakıptan başlayarak ondan sonraki nesilleri olan Manas, Manasın oğulu Semetey ve onun oğlu Seytek’in Esenkan, Konurbay, Çon Kete gibi Kalmuk-Çin hanlarıyla aralarında geçen savaşlar anlatılır ve Kırgızlar’ın bağımsızlık girişimleri aktarılır. Araştırmamızda destanda anlatıldığı şekliyle Kırgızlar’ın sosyal yapısı incelenerek, Ortaçağda onların yönetim sistemleri, hak ve hukuk meseleleri ve de sosyal tabakaları hakkında bir yargı oluşturulması amaçlanmaktadır.