İhracat Engellerinin Kurumsal Kuram Perspektifinden Değerlendirilmesi

Özet

Amaç – İşletmelerin karşılaştıkları ihracat engellerini ve bu engellerin ortadan kaldırılmasına yönelik önerileri konu alan zengin bir uluslararasılaşma literatürü 1980’lerden itibaren oluşmaya başlamıştır. Bununla birlikte farklı kurumsal çevrelerde faaliyet gösteren işletmelerin karşılaştıkları engellerin nedenlerine yönelik yeterli bir ilgi oluşmamıştır. Bu doğrultuda çalışmada, ihracat engellerinin arkasındaki nedenlerin kurumsal kuram perspektifinden ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Bu amacı gerçekleştirmek için “İhracat engellerinin oluşmasına neden olan kurumlar hangileridir?” sorusu cevaplandırılmıştır. Yöntem – Çalışma ihracat deneyimine sahip ve ana faaliyetlerini Ankara’da yürüten 23 KOBİ’yi kapsamaktadır. Kelly’s Rep testi ve açık uçlu sorularla toplanan veriler içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Böylece işletmelerin karşılaştıkları ihracat engelleri ve bu engellerin arkasındaki kurumlar tespit edilmiştir. Bulgular – Çalışmanın bulguları farklı düzeylerde de olsa hem düzenleyici hem de bilişsel ve normatif kurumların ihracat engellerinin (kaynak engelleri, bilgi ve deneyim engelleri, prosedür engelleri ve dış kaynaklı engeller) ortaya çıkmasında etkili olduğunu göstermektedir. Diğer bir ifade ile engellerin nedenlerinin somut boyutlarının yanında farkındalık ya da değer yargıları gibi soyut boyutları da vardır. Tartışma – Çalışma ile literatüre ihracatın önündeki engellerin nedeni olarak kurumların incelendiği bir bakış kazandırılmıştır. Çalışma sonuçları: i) engellerin kendilerini ortaya çıkaran kurumlara bağlı olarak dinamizm sergilediklerini, ii) engelleri ortadan kaldırmaya yönelik politikaların hem düzenleyici hem de bilişsel ve normatif kurumların etkilerini gözetecek şekilde kapsayıcı olması gerektiğini, iii) engelleri ortadan kaldırmaya yönelik jenerik politikaların üretilmesinin zor olduğunu ve vaka özelinde politika uygulamalarına gidilmesinin önemini ortaya koymaktadır.