Dışsal Prestijin, İş Becerikliliğinin ve Kişi-Örgüt Uyumunun İş-Aile Çatışması İle İlişkisi

Özet

Amaç – Bu araştırmada, çalışanların yaşadığı iş-aile çatışmasını azaltacağı varsayılarak, öncelikle örgütünün başkaları tarafından prestijli olarak algılanmasının ve çalışanların kendi işini kendisinin şekillendirmesinin (iş becerikliliğinin) iş-aile çatışması üzerindeki etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada ayrıca, iş becerikliliği ile iş-aile çatışması ilişkisinde kişi-örgüt uyumunun olası aracılık etkisinin tespit edilmesine çalışılmıştır. Yöntem – Veriler yükseköğretim kurumlarında görev alan akademik personelden çalışmaya katılmayı kabul eden 247 kişiden kartopu yöntemi ile toplanmıştır. Araştırma modeli; dışsal prestijin, iş-aile çatışması üzerindeki etkisi ve iş becerikliliği ile iş-aile çatışması arasındaki ilişkide algılanan kişi-örgüt uyumunun aracılık rolünü belirlemek üzere oluşturulmuştur. Katılımcıların anketteki sorulara verdikleri cevaplar, doğrulayıcı faktör analizi, güvenilirlik analizi, korelasyon analizi ve SPSS üzerine entegre edilebilen “Process” makrosu ile değerlendirilmiştir. Bulgular – Bulgulara göre çalışanların örgütlerinin prestiji hakkındaki algılarının (dışsal prestij) iş-aile çatışması üzerinde negatif ve anlamlı bir etkisi olduğu buna ek olarak; iş becerikliliği ile iş-aile çatışması arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Diğer taraftan, kişi-örgüt uyumunun iş becerikliliği ve iş-aile çatışması arasındaki ilişkide aracılık rolü üstlendiğine ilişkin hipotez reddedilmiştir. Tartışma – Bu çalışmada; dışsal prestij algısı yüksek olan çalışanların daha az iş-aile çatışması yaşadıklarını rapor etmiş olmaları, çalışanların örgütlerinin başkaları tarafından prestijli olarak değerlendirildiğini algıladıklarında, mevcut statülerini önemsedikleri, bu nedenle işten kaynaklanan sorunlarını aile hayatlarına taşımadıkları anlaşılmaktadır. Diğer bir ifadeyle, üyesi bulunduğu örgütünün prestijini yüksek olarak algılayan bir çalışanın muhtemelen öz-benlik saygısının yüksek olacağı, bu nedenle iş-aile çatışması yaşasa bile iş kaynaklı sorunları daha az önemseyerek, bu sorunları tolere edebileceği düşünülmektedir. Diğer taraftan, beklenenden farklı olarak çalışmada, iş becerikliliğinin iş-aile çatışmasını artırdığı sonucu elde edilmiştir. İşini kendine uygun bir hale getirme gayretinin bireyin iş yerinde daha fazla çaba ve vakit harcamasına neden olarak onda strese sebep olduğu, bunun ise negatif yayılma etkisiyle iş-aile çatışmasını doğurduğu düşünülebilir. Çalışmada kişi-örgüt uyumunun, iş becerikliliği ve iş-aile çatışması ilişkisindeki aracı rolü tespit edilememiştir. Bu bulgu, iş becerikliliğinin iş-aile çatışması üzerindeki etkisinin çalışanların değerlerinin örgüt kültürü ile uyumu üzerinden olmadığını göstermektedir.