Borsada İşlem Sırası Kapanmaları için Tahmin Modeli: Borsa İstanbul Örneği

Özet

Amaç – Araştırmanın amacı, Borsa İstanbul Pay Piyasası’ndaki zorunlu işleme kapanmaların tahmininde kullanılacak bir model geliştirilmesi ve tahmin gücünün test edilmesidir. Yöntem – Araştırmanın kapsamını, 2000-2018 döneminde Borsa İstanbul’da işlem sırası kapatılan 79 şirket oluşturmaktadır. Kontrol grubu ile beraber, araştırmanın örneklemine 147 şirket dahil edilmiştir. Model geliştirilmesinde başarısızlık literatüründen yararlanılmıştır. Modele seçilecek değişkenler; “likidite”, “karlılık”, “mali yapı ve yükümlülükleri karşılama”, “çalışma etkinliği”, “piyasa çarpanları” ve “büyüklük” olmak üzere altı boyutta toplanmıştır. Çalışmada, araştırma örneklemindeki veri sayısının kısıtlı olması da dikkate alınarak, lojistik regresyon yöntemi kullanılmıştır. Lojistik modelde yer alacak değişkenlerin belirlenmesinde, korelasyon katsayıları ile birlikte değişkenlerin boyutları ve literatürdeki kullanım sayıları da dikkate alınmıştır. 22 finansal oran arasından yapılan seçim işlemi sonunda, 11 finansal oran bağımsız değişken olarak modele eklenmiştir. Bulgular – Model sonuçlarının beklentilerle ve literatürle uyumlu olduğu görülmüştür. En uygun kesme değeri olan 0,5’e göre model, gözlemlerin %83’ünü doğru bir şekilde sınıflandırmıştır. Modelin işleme kapanmaya ilişkin verdiği sinyallerin %79’u gerçekleşmiştir. Diğer taraftan, modelin öngöremediği işleme kapanmalar (kaçan sinyaller) %13’te sınırlı kalmıştır. Tartışma – Başarısızlık literatüründe lojistik regresyon yönteminin kullanıldığı çalışmalardaki modellere ait “doğru sınıflandırma yüzdeleri” (%77 ile %95 arasında) dikkate alındığında, elde edilen modelin başarı düzeyi (%83) kabul edilebilir düzeydedir. Elde edilen bulgular, işleme kapanmaların tahmininde erken uyarı modellerinden yararlanılabileceğini ortaya koymaktadır.