Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Yabancı Portföy Akımlarını Etkileyen Makroekonomik Faktörler

Özet

Amaç - Yabancı sermaye akımları ülkelerin büyüme sürecinde önemli rol oynamaktadır. Gelişmiş ülkeler yabancı sermaye akımlarına, sürdürülebilir büyüme için ihtiyaç duyarken gelişmekte olan ülkeler ise borçlanma dengesizliklerini azaltmak, makroekonomik istikrar oluşturmak ve ekonomik büyüme gerçekleştirmek için ihtiyaç duymaktadırlar. Yabancı sermaye akımları; doğrudan yabancı yatırımlar (FDI) ve yabancı portföy yatırımları (FPI) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bu akımlara yönelik araştırmalar genellikle doğrudan yatırımlar üzerine yoğunlaşmıştır. Portföy yatırımlarına yönelik araştırmalar ise bu yatırımların genelde makroekonomik değişkenlere etkisini ölçmeye yöneliktir. Bu çalışmada yabancı portföy yatırımlarını etkileyen faktörler belirlenerek bu faktörlerin yabancı portföy yatırımlarına etkileri tespit edilmeye çalışılmıştır.

Yöntem - 1961-2018 yılları arasında, 38’i gelişmiş, 130’u gelişmekte olan toplam 168 ülkenin UNCTAD, OECD ve Dünya Bankası’ndan elde edilen verileri ile yabancı portföy akımlarını etkileyen makroekonomik veriler panel veri analizi ile belirlenmeye çalışılmıştır. Makro ekonomik faktörler; tüketici fiyat endeksi, kamu ve özel kesim dış borç, ekonomik büyüme, ticaret dengesi, doğrudan yabancı yatırımlar, kredi derecelendirme notu ve döviz kuru olarak belirlenmiştir.

Bulgular – Çalışma kapsamında panel veri analizinden elde edilen sonuçlara göre yabancı portföy yatırımları ile tüketici fiyat endeksi arasında anlamlı ve negatif bir ilişki; büyüme, kamu ve özel kesim dış borcu, doğrudan yabancı yatırımlar, ticaret dengesi, kredi derecelendirme ve döviz kuru arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki tespit edilmiştir.

Tartışma - Çalışmada, analizde kullanılan faktörlerin yabancı portföy yatırımlarını %75 civarında açıkladığı ancak geriye kalan diğer faktörlerin de neler olduğunun araştırılmasında yarar olacağı sonucuna varılmıştır.