Rol İçi ve Rol Dışı Performansta İş Taleplerinin ve İş Kaynaklarının Etkisinde Psikolojik Sözleşmenin Aracı Rolü

Özet

Amaç – Bu çalışmanın amacı, rol içi ve rol dışı performansta iş talepleri ve iş kaynaklarının etkisinde psikolojik sözleşmenin aracılık rolü olup olmadığını ortaya çıkarmaktır. Yöntem – Araştırmanın evrenini, Kayseri’de faaliyet gösteren mobilya ve bilişim sektöründe yer alan işletmelerdeki çalışanlar oluşturmaktadır. Araştırma verilerini elde etmek üzere zaman ve ekonomik açıdan tasarruf etmek amacıyla çalışanlara basit tesadüfü örnekleme yöntemi kullanılarak anket uygulanmış ve araştırmanın örneklemini 528 katılımcı oluşturmuştur. Anket çalışmasında elde edilen veriler istatistiksel analiz programı ile geçerlilik, güvenilirlik, korelasyon analizi ve aracı etki analizleri yapılarak değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır. Bulgular – Araştırmada işlemsel ve ilişkisel psikolojik sözleşme ile iş talepleri ve iş kaynakları arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca işlemsel sözleşme ile bağlamsal performans arasındaki ilişkinin pozitif yönlü olduğu fakat ilişkisel sözleşme ile görev performansı arasındaki ilişkinin ise negatif yönlü olduğu görülmektedir. Araştırmada aracı etki etki analizi sonuçlarına göre ise iş talepleri alt boyutlarından duygusal talepler ile bağlamsal (rol dışı)performans ilişkisinde işlemsel ve ilişkisel psikolojik sözleşmenin aracı rolü bulunmaktadır. İş taleplerinden iş yükü ile bağlamsal performans ilişkisinde ve iş kaynakları alt boyutlarından otonom çalışma ve mesleki gelişim imkânları ile bağlamsal performans ilişkisinde de işlemsel sözleşmenin aracı rolü olduğu ortaya çıkmıştır. Tartışma – Bu çalışma, iş talepleri ve iş kaynakları ile görev ve bağlamsal performans arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğunu ve bu ilişkide işlemsel psikolojik sözleşmenin olumlu yönde aracılık rolü üstlendiğini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda yapılan çalışma ile örgüt- çalışan ilişkilerinde ve çalışan performansı konusunda psikolojik sözleşme ile ulusal alanda çok az sayıda çalışmada ele alınan iş talepleri ve iş kaynaklarının etkilerine vurgu yapılmaktadır.