Gönüllü Sadelik Yaşam Tarzı Ölçeği: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Özet

Amaç – Tüketicilerin gönüllü sadelik yaşam tarzı davranışlarının belirlenmesine yönelik gönüllü sadelik yaşam tarzı ölçeği geliştirmektir. Yöntem – İlk aşamada, ölçeğe nihai olarak dahil edilmeye aday geniş bir madde havuz oluşturulmuş, madde havuzunda bulunan sorular alanda uzman kişiler tarafından kapsam geçerliliği açısından değerlendirilmiştir. Pilot uygulama aşamasında Ankara ilinin Altındağ, Çankaya, Etimesgut, Gölbaşı, Keçiören, Mamak, Pursaklar ve Yenimahalle ilçelerinde yaşayan, 18 yaş ve üzeri düzenli geliri olan veya ev hanımı olup aile gelirini kullanan 600 tüketiciye uygulanmıştır. Madde havuzunda yer alan sorular katılımcılara uygulandıktan sonra Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ile ölçeğin yapısı incelenmiştir. Bulgular – Yapılan ilk AFA sonucunda ölçeğin maddelerinin 12 faktör altında toplandığı görülmüştür. Bu 12 faktörün ölçeğe ilişkin açıkladığı varyans %59,316’dır. Burada bazı faktörlere çok az sayıda maddenin yük verdiği, bazı maddelerin birden fazla faktöre yük verdiği ve bazı yük değerlerinin ise .30’un altında olduğu görülmüş ve bu maddeler ölçekten çıkarılarak AFA tekrarlanmıştır. Yapılan analizler sonucunda geriye kalan 46 maddenin 4 faktörde toplandığı ve açıklanan varyansın toplamda %43,156 olduğu görülmüştür. Verilerin analizi ve değerlendirilmesi yapılarak Maddi Sadelik, Ekolojik Farkındalık, Kendine Yeterlilik, Kişisel Gelişim boyutlarından oluşan 4 boyutlu gönüllü sadelik ölçeği elde edilmiştir. Tartışma – Alan yazında yer alan, farklı uluslarda gönüllü sadelik yaşam tarzı ile ilgili yapılan ölçek geliştirme çalışmalarında (Iwata, 1997; Leonard-Barton, 1981; Shama and Wisenblit, 1984) boyutlar ve maddeler incelendiğinde hem farklılıklar hem de benzerlikler görülmektedir. Sonuç olarak, geliştirilen ölçeğin güvenilir ve geçerli bir ölçme aracı olduğu ifade edilebilir. Ayrıca bu çalışma ile, daha önce Türk kültürüne uygun bu konuda ölçek olmaması nedeniyle çalışma önem arz etmektedir. Bu yönü ile çalışmanın yerli alan yazındaki boşluğu gidererek alana ciddi katkı sağlayacağı düşünülmektedir.