Marka Değerinin Hirose Yöntemiyle Tespiti ve Finansal Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Aracı Kurumlar Üzerine Bir Uygulama

Özet

Amaç – Bu çalışmanın amacı, Borsa İstanbul’da hisseleri işlem gören sermaye piyasası aracı kurumlarının, marka değerinin ve finansal performanslarının ölçülmesi ve karşılaştırılmasıdır. Yöntem – Çalışmada kullanılan verilere, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (www.tspb.org.tr) ve Kamuyu Aydınlatma Platformu (www.kap.org.tr) üzerinden erişilmiştir. Aracı Kurumların marka değerlerinin hesaplanmasında, literatürde şirketlerin marka değerlerinin hesaplanmasında sıklıkla tercih edilen Hirose yöntemi, finansal performanslarının ölçülmesinde ise çok kriterli karar verme yöntemlerinden Gri İlişkisel Analiz (GİA) yöntemi kullanılmıştır. Aracı kurumların finansal oranlarının Hirose yöntemiyle hesaplanan marka değerleri üzerindeki etkisi, regresyon analiziyle tespit edilmiştir. Hirose yöntemiyle hesaplanan marka değerleri ile GİA finansal performans sıralama sonuçları arasındaki ilişkiler, mukayeseli olarak analiz edilmiştir. Bulgular – Çalışmada, borçlanma oranı ile marka değeri arasında negatif ilişki bulunduğu tespit edilmiştir. Net çalışma sermayesi oranı arttıkça marka değeri düşmektedir. Bu yönüyle, net çalışma sermayesi ile marka değeri arasında negatif bir korelasyonun varlığı söz konusudur. Likidite oranları ile marka değeri arasında negatif yönlü ilişki bulunduğu görülmüştür. 2016-2020 dönem verileri çerçevesinde, marka değerinin %29,5'lik kısmının piyasa değeri ile açıklanabildiği belirlenmiştir. GİA finansal performans sıralama sonuçları ile marka değerleri arasında anlamlı ilişki (negatif yönlü) sadece 2016 verileri bağlamında tespit edilmiştir. GLBMD’nin üç yıl üst üste en iyi performansı sergileyen aracı kurum olduğu tespit edilmiştir. 2016 GİA performans sıralama sonuçlarında en iyi performansı sergileyen aracı kurum GEDİK, en düşük performansa sahip olan aracı kurum ise INFO olarak tespit edilmiştir. Tartışma – Sermaye piyasalarında aracılık hizmeti sunan ve hisseleri Borsa İstanbul’da işlem gören aracı kurumların marka değerlerine ve finansal performanslarına yönelik çalışmaların sayısı sınırlıdır. Yapılan analizlerde, 2016 yılı hariç olmak üzere, finansal performans sıralamaları ile marka değerleri arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir. Ayrıca marka değerleri ile piyasa değerleri arasında da anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir. Çalışma ile elde edilen sonuçlar, hisseleri Borsa İstanbul’da işlem gören aracı kurumların marka değerlerinin, finansal perfomans ve piyasa değerlerini açıklamakta yetersiz kaldığı sonucunu ortaya çıkarmıştır. Çalışma sonuçlarının, ilgili kurum hisselerine yatırım yapmayı düşünen yatırımcıların yatırım kararlarında yol gösterici nitelikte olduğu değerlendirilmektedir.