Üçüncü Sektörde Finansal Şeffaflık Sorunu: Türkiye’deki Sivil Toplum Kuruluşlarının Şeffaflık Düzeylerinin İncelenmesi

Özet

Amaç – Üçüncü sektör olarak da isimlendirilen Sivil Toplum Kuruluşları (STK’lar) yürüttükleri faaliyetler ile önemli bir sosyal fayda sağlamaktadırlar. Finansmanı doğrudan ya da dolaylı olarak toplum tarafından yapılan STK’ların daha şeffaf olmaları yönünde güçlü bir talep bulunmaktadır. İnternet siteleri hesap verebilirlik ve şeffaflık aracı olarak uygun bir platform olmasına rağmen STK’lar özellikle finansal bilgileri paylaşmaktan kaçınmaktadırlar. Bu çalışmanın iki amacı bulunaktadır. Birincisi STK’ların internet sitelerinde paylaştıkları bilgiler kapsamında merkezi Türkiye’de bulunan STK’ların şeffaflık düzeylerini saptamaktır. İkincisi STK’ların internet sitelerindeki şeffaflık düzeylerini etkileyen ana faktörleri belirlemektir. Yöntem – Merkezi Türkiye’de bulunan 280 STK’nın internet sitesinden toplanan veriler içerik analizi, korelasyon ve regresyon analizi ile değerlendirilmiştir. Kurumsal şeffaflık, faaliyet şeffaflığı, finansal şeffaflık, genel şeffaflık olmak üzere dört düzeyde şeffaflık değerlendirmesi yapılmıştır. Şeffaflık üzerinde etkisi olup olmadığı araştırılan bağımsız değişkenler ise sırasıyla kurumsal büyüklük, kurumsal yaş, uluslararası kaynaklardan fon kullanma, SKT türü, faaliyetlerin ulusal-uluslararası olması ve yönetim kurulu büyüklüğüdür. Bulgular – Merkezi Türkiye’de bulunan STK’ların internet sitelerindeki kurumsal şeffaflık düzeyi yüksek; faaliyet şeffaflığı orta; finansal şeffaflık düzeyi çok düşük; genel şeffaflık düzeyi düşük çıkmıştır. Ana hipotez olarak belirlenen STK’ların internet sitelerindeki genel şeffaflık düzeyini, bağımsız değişkenlerden sadece kurumsal büyüklük etkilemektedir. Tartışma – STK’larda en düşük şeffaflık düzeyi finansal şeffaflıkta ortaya çıkmıştır. Kurumsal büyüklük, uluslararası kaynaklardan fon kullanma ve STK türü hem finansal şeffaflık hem de faaliyet şeffaflığını etkilemektedir. Finansal şeffaflığı geliştirecek politikalara odaklanmanın Türkiye’de üçüncü sektörün büyümesini olumlu etkileyeceği düşünülmektedir.