Kurumsallaşmanın Çalışanların Tükenmişlik Düzeyine Etkisi: Kahve İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama

Özet

Amaç – Bu araştırmada kahve işletmelerinin örgütsel faaliyetlerindeki şeffaflık, tutarlılık ve profesyonellik gibi kurumsallaşma boyutlarının ve çalışanlarının tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi; işletmelerdeki kurumsallaşma düzeyinin çalışanların tükenmişlik düzeyini etkileyip etkilemediğinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Yöntem – Konya’nın bir üniversite şehri olması, sosyalleşme alanında daha aktif olan genç nüfusun hızlı yükselişi, yerli ve yabancı yeni nesil kahve işletmelerinin sayısında önemli bir artışa yol açmıştır. Bu nedenle araştırma evreni olarak Konya ili belirlenmiştir. Araştırma evrenini Konya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’ne kayıtlı/onaylı gıda işletmeleri listesine istinaden belirlenmiş 44 kahve işletmesindeki çalışanlar oluşturmaktadır. İşletmelerden alınan bilgilere dayanarak ortalama çalışan sayısının 500 olduğu düşünülmektedir. 1-30 Ağustos 2022 tarihleri arasında kolayda örneklem yöntemiyle işletmelere 400 anket dağıtılmıştır. Geriye dönen anket sayısı 348, değerlendirilmeye tabi tutulan anket sayısı ise 303 şeklinde gerçekleşmiştir. Elde edilen verilere, faktör, korelasyon ve regresyon analizi uygulanmıştır ve sonuçlar detaylı olarak yorumlanmıştır. Bulgular – Verilerin analizi sonucunda kurumsallaşmanın tükenmişlik üzerinde anlamlı ve negatif etkisi olduğu ortaya çıkmıştır. Kurumsallaşmanın tutarlılık faktörünün tükenmişlik üzerinde negatif etkisi olduğu, şeffaflık ve profesyonellik faktörlerinin ise tükenmişlik üzerinde anlamlı etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Tartışma – Tükenmişlik, örgütsel ve bireysel performansı olumsuz etkileyen bir durumdur. Bu nedenle, tükenmişlik düzeyinin azaltılması için çalışmaların yapılması son derece önemlidir. İşletmelerin tükenmişlik düzeyini azaltmaya yönelik olarak yürüttükleri çalışmalar, kurumsallaşma derecesinin artırılmasına da katkı sağlamaktadır. Bu bağlamda, yapılan çalışmalar sonucunda elde edilen verilerde dikkat çeken bir nokta, yüksek kurumsallaşma düzeyine sahip işletmelerde tükenmişlik oranının düşük olmasıdır. Bu durum, işletmelerin çalışanlarının bu işte çalışmaktan keyif aldıkları şeklinde yorumlanabilir. Ayrıca, kurumsallaşma düzeyinin yüksek olması, işletmelerin kurumsallaşmaya verdiği önemin bir göstergesi olarak kabul edilebilir. Bu nedenle, işletmelerin kurumsallaşma sürecini hızlandırarak çalışanlarına daha iyi bir çalışma ortamı sağlaması, tükenmişlik düzeylerini azaltması ve performanslarını artırması açısından son derece önem arz etmektedir.