Finansal Gelişme, Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Üretimi ve Ticaretin GSYH üzerine Etkisi: Türkiye’den Kanıtlar

Özet

Amaç – Bu çalışmanın amacı Türkiye’de 1985-2021 dönemi için finansal gelişmenin GSYH üzerindeki etkisini doğrudan yabancı yatırımlar (DYY), enerji üretimi (EÜ) ve ticari açıklık (TO) gölgesi altında araştırmaktır. Bu amaçla IMF tarafından açıklanan finansal piyasalar endeksi (FPE) ve finansal kurumlar endeksi (FKE) finansal gelişme göstergeleri olarak modele dahil edilmiştir.
Yöntem – Bu çalışmada finansal gelişmenin GSYH üzerindeki etkisini araştırmak için eş bütünleşme, uzun dönem ve kısa dönem analizlerini birlikte veren otoregresif dağıtılmış gecikme (ARDL) tahmincisinden yararlanılmıştır.
Bulgular – Çalışmanın sonuçlarına göre değişkenler arasında oldukça güçlü bir eş bütünleşme ilişkisi vardır. FPE ve FKE GSYH’yi pozitif yönde etkilerken FKE’nin GSYH üzerindeki etkisi FPE’ye göre çok daha yüksektir.
Tartışma – Çalışmadan elde edilen sonuçlar, Türkiye’de finansal gelişmenin büyümeyi teşvik eden bir faktör olduğu, bu amaçla özellikle FPE’nin büyüme üzerindeki etkisini daha fazla artıracak şekilde finansal piyasaların geliştirilmesi gerektiğini ifade eder. Son olarak Türkiye’de enerji üretimi ve ticari açıklık büyüme üzerindeki etkisi pozitif, DYY’nin büyüme üzerindeki etkisi ise negatiftir. Bu amaçla yerli enerji üretiminin ve özellikle ihracatın teşvik edilmesi, enerjide dışa bağımlılığın azaltılması ve büyümeye katkı yapan DYY girişlerini teşvik eden politikalar geliştirilmesi gerekir.