Finansal Yatırımlar: BIST 100’de İşlem Gören Finansal Olmayan Şirketler Üzerine İnceleme

Özet

Amaç – Bu çalışma ile Borsa İstanbul 100 endeksinde (BIST 100) işlem gören finansal olmayan şirketlerin bilançolarındaki finansal yatırımlar kalemi özelinde dipnot açıklamaları dikkate alınarak şirketlerin esas faaliyet konuları harici hangi finansal yatırım enstrümanlarını nasıl kullandıklarının tespit edilmesi ve bu çeşitliliğin finansal tablolara etkisinin tartışılması amaçlanmıştır. Yöntem – Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. BIST 100 endeksine dahil, sektör itibariyle mali kuruluşlar içinde yer almayan şirketlerin 2020 – 2021 – 2022 yılları yıllık finansal durum tablolarından elde edilen finansal yatırımlar verisi kullanılarak, şirketlerin yaptıkları finansal yatırımların, şirketlerin finansal durum tablosu, hasılatları ve elde ettikleri karlar üzerindeki etkisi incelenmiştir. Bulgular – Fiyat hareketlerinin normal olduğu dönemler ile fiyat hareketlerinin istikrarsız olduğu dönemlerde, şirketlerin faaliyet konuları dışında yaptıkları finansal yatırımlar farklılık göstermektedir. BIST 100 endeksine dahil ve sektör itibariyle mali kuruluşlar içinde yer almayan şirketlerin 2020 – 2021 – 2022 yıllarındaki finansal yatırımlar kalemi, ayrıntılı olarak incelendiğinde 2021 – 2022 yılında “Kur Korumalı Mevduat” yatırımının ve hisse senedi (iştirak vb.) yatırımlarının öne çıktığını nispeten enflasyonun ve faizlerin düşük olduğu 2020 yılında ise bono ve tahvil (yerli, yabancı) yatırımlarının ağırlık kazandığı anlaşılmaktadır. Ayrıca enflasyondaki hareketlilikten kaynaklı olarak 2022 yılında, şirketlerin diğer yıllara nazaran hem uzun vadeli hem kısa vadeli finansal yatırımlarının sayısal anlamda daha fazla olduğu dikkat çekmektedir. Tartışma – Genel ekonomik şartlar şirketlerin finansal yatırımlar kaleminin içeriğinde farklılaşmalar meydana getirebilmektedir. Dolayısıyla şirketlerin, esas faaliyet konusu alanlarının dışına fon aktarırken bu durumun finansal durum tablosu ve finansal performans tablosuna etkisini değerlendirmeleri gerekmektedir. Öte yandan şirketlerin finansal yatırımlarının bütün itibariyle finansal tablolara etkisinin esas faaliyetleri gölgelememesi gerekliliği de kritik unsurlardandır.